شواهد مورفوسکپی و دانه‌بندی رسوبات هولوسن بالایی در جنوب‌غرب جلگه خوزستان

Abstract

عصر هولوسن علی‌رغم کوتاه بودن، شرایط پایداری را از نظر اقلیمی پشت سر نگذاشته است. وجود چنین شرایطی در حوزه عملکرد سامانه‌های شکل‌زای حوضه‌ها، جنس و عمق رسوبات به‌ویژه در نوار و جلگه‌های ساحلی مانند جلگه خوزستان تأثیر زیادی داشته است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین شواهد رسوبی ناشی از تغییرات اقلیمی هولوسن در پایاب رودخانه کرخه انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از یک دستگاه ماشین حفاری دورانی، نمونه‌گیری‌ها به صورت مغزه‌گیری پیوسته تا عمق 10 متری انجام شد. پس از آن، نمونه‌ها‌ برای انجام آزمایش‌های دانه‌بندی، بافت، مورفوسکوپی و XRD به آزمایشگاه ارسال شدند. آزمایش‌های دانه‌بندی و بافت خاک با استفاده از روش الک خشک - الک تر و آزمایش‌های مورفوسکوپی، با تهیه مقاطع نازک و میکروسکوپ بینوکولر و پولاریزان انجام شد. نتایج نشان داد، علیرغم ثابت بودن نوع کانی‌ها در اعماق مختلف، روند تغییرات اندازه ذرات رسوبی در توالی عمودی از ریزدانه به درشت‌دانه می‌باشد و بافت خاک نیز از سیلتی لومی به لومی شنی تغییر می‌کند. این روند نشان از وجود دو محیط رسوبگذاری متفاوت است. علاوه بر تفاوت در اندازه ذرات، ویژگی‌های مورفوسکوپی در عمق 6 تا 10 متری مانند کرویت، گردشدگی و میزان بالای زاویه‌دار بودن ذرات رسوبی به همراه افزایش تیرگی و جورشدگی بالای آن‌ها، شواهد یک محیط رسوبی بادی را در گذشته نشان دادند. بر اساس شواهد دانه‌بندی و مورفوسکوپی موجود می‌توان نتیجه گرفت، دو محیط رسوبی آبی و بادی به ترتیب در عمق یک تا 6 متر و 6 تا 10 متری در محل پژوهش قابل تشخیص هستند.