تاثیر فعالیت‌های تکتونیکی بر مورفولوژی مخروط افکنه‌های شمال بیرجند

Abstract

زمین­ساخت منطقه شمال بیرجند عمدتا تحت تاثیر عملکرد پهنه گسلی شکرآب قرار دارد. راندگی شکرآب، دارای روند باختری- خاوری با شیب 60 درجه شمالی، در فاصله 4 کیلومتری از شمال شهر بیرجند قرار دارد که یک چشمه لرزه­ای برای شهر بیرجند است. بدلیل اینکه گسل شکرآب از قطعات مختلف تشکیل شده است، شاخص­های مرفومتریکی مخروطه افکنه­ها جهت تعیین پویایی زمینساختی در سه بخش شرقی، مرکزی و غربی محاسبه گردید. مقادیر بدست آمده از شاخص خمیدگی مخروطه افکنه (β) در سراسر پهنه گسلی نشان می­دهد که تمامی مخروطه افکنه­های مورد مطالعه، بیضی شکل هستند و فعالیت بالای تکتونیکی را نشان می­دهند. میانگین درصد مخروط گرایی در مخروطه افکنه­های بخش غربی، مرکزی و شرقی گسل شکرآب به ترتیب برابر با 86 % ، 92 % و 90 % و همچنین میانگین ضریب کشیدگی(BS) به ترتیب برابر با 3.2 ، 2.33 و 2.92 است. شیب سطحی مخروطه افکنه­ها اکثرا بیشتر از 5 درجه است و نیمرخ ارتفاعی مخروط افکنه­­ها در اکثر قریب به اتفاق آنها، مقعر است که گویای فعالیت کواترنری ناشی از عملکرد سیستم گسلی شکرآب است. شواهد مربوط به تاثیر گسل بر مخروطه افکنه­ها از جمله بریدگی و جابجایی در مخروطه افکنه­ها، خندق­های فرسایشی، مخروطه افکنه­های نامتقارن و خمیده، موقعیت مخروطه افکنه­های جدید نسبت به پیشانی کوهستان، حاکی از فعالیت زمین ساختی بالا در منطقه و نیز بیشتر بودن فعالیت در بخش های غربی و شرقی نسبت به بخش مرکزی است. هم چنین در بخش­های غربی و شرقی گسل شکرآب که طول­ قطعات گسلی فعال بیشتر از بخش مرکزی می­باشد، وسعت مخروطه افکنه ایجاد شده بیشترمی­باشند.