نیم‌رخ تنوع زیستی در دانش، نگرش و رفتار (KAP) شهروندان کلان‌شهر مشهد با رویکرد توسعه پایدار

Abstract

تجربه دهه‌ها تلاش برای حفاظت از محیط‌زیست و تنوع زیستی نشان داده است بدون شناخت دقیق سطح آگاهی، جهان‌بینی و عملکرد جامعه انسانی نمی توان به حفاظتی اثربخش دست‌یافت. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی دانش، نگرش و رفتار (KAP) شهروندان مشهد نسبت به تنوع زیستی و عوامل دارای هم بستگی با آن است. این پژوهش با رویکرد آمیخته کمی و کیفی و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری تحقیق، با بهره‌گیری از فرمول کوکران، 384 نمونه از افراد بالای 15 سال ساکن در مناطق مختلف شهر مشهد، بر اساس خوشه‌بندی مناطق تعیین گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامه بومی‌سازی شده اتحادیه اروپا بود که روایی و پایایی آن برای 5 گویه متغیر نگرش 73/0، برای 7 گویه متغیر دانش 77/0 و برای 5 گویه متغیر رفتار 71/0 به دست آمد. برای توصیف داده‌ها از آمارهای توصیفی و نتایج حاصل از نرم‌افزار‌های 2016 Exell و SPSS16.0 و همچنین جداول توزیع و فراوانی و نمودارهای مربوطه و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات از نرم‌افزار SPSS16.0، آزمون t، تحلیل واریانس و آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد کمتر از یک‌سوم افراد درباره واژه تنوع زیستی شنیده‌اند. آموزش دانشگاهی سهم بسزایی در اطلاع از واژه تنوع زیستی دارد. همچنین بین متغیرهای جنسیت، درآمد و میزان تحصیلات افراد با نوع نگرش شهروندان نسبت به تنوع زیستی رابطه معنادار وجود دارد. به‌علاوه میان دانش و نگرش محیط‌زیستی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. در واقع با افزایش سطح دانش، نگرش شهروندان به تنوع زیستی به سطح بالاتری ارتقاء یافته و در نتیجه رفتارهای آن‌ها در جهت حفاظت از محیط‌زیست سوق پیدا می‌کند. همچنین بین دانش، نگرش و رفتار شهروندان ساکن در مناطق مختلف تفاوت معنی‌داری وجود دارد. در نهایت با تحلیل نیم‌رخ تنوع زیستی در دانش، نگرش و رفتار شهروندان کلان‌شهر مشهد و مراجعه به پانل دلفی، مدل مفهومی پژوهش ارائه گردید.