گسترش فرسایش خندقی و طبقه بندی آن در حوضه آبخیز رباط ترک دلیجان

Abstract

فرسایش خندقی از جمله زیان­بارترین انواع فرسایش آبی و از فرآیندهای مهم تخریب خاک به­شمار می­آید که در بعضی موارد باعث ایجاد کانال­هایی با طول، عرض و عمق زیاد می­شود. این نوع فرسایش یکی از انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنه­های منابع طبیعی و اراضی کشاورزی می­شود. در این پژوهش، به­منظور شناسایی مهم­ترین عوامل مؤثر در شکل­گیری خندق­های حوضه آبخیز رباط ترک در شهرستان دلیجان از استان مرکزی اقدام به جمع­آوری اطلاعات از طریق انجام بازدید­های میدانی و اندازه­گیری­های مورفومتری 10 خندق، نمونه­برداری خاک از مقاطع هدکت، بخش میانی، دهانه خروجی و حوضه آبخیز هر خندق شد. پارامتر­هایی از جمله اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی، کربنات­کلسیم، رطوبت اشباع، ظرفیت نگهداری،وزن مخصوص و بافت خاک در آزمایشگاه اندازه­گیری گردید. جهت تحلیل داده­ها از روش­های تحلیل خوشه­ایو تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد؛ خندق­ها بر اساس ویژگی­های مورفومتری و بر اساس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک خوشه‌بندی‌شده که در هر دو مرحله خندق­ها به سه خوشه تقسیم گردیدند. برای شناخت علت قرارگیری خندق­ها در خوشه­های متفاوت از تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده‌شده است. نتایج تحلیل واریانس نشان می­دهد خوشه­هایی که بر اساس ویژگی­های مورفومتری ایجاد شدند، دارای اختلاف معنی­داری در میزان ماده آلی، درصد رطوبت اشباع و رس حوضه آبخیز می­باشند و خوشه­هایی که بر اساس خصوصیات فیزیکی - شیمیایی ایجاد شدند، دارای اختلاف معنی­داری در میزان ماسه، سیلت، ظرفیت نگهداری، رطوبت اشباع و ماده آلی هستند.