بررسی وضعیت بیابان‏زایی با مدل IMDPA در بیابان‏های ساحلی (مطالعه موردی: منطقه شمیل -تخت، استان هرمزگان)

Abstract

از مهم‏ترین چالش‏های بشر در قرن حاضر در ابعاد گوناگون بیابان‏زایی بوده که از آن تحت عنوان تخریب اراضی نه‌تنها در مناطق خشک، نیمه‏خشک و خشک نیمه‏مرطوب بلکه در مناطق مختلف و به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه یاد می‏شود. مناسب‏ترین روش برای بررسی عوامل مؤثر در تخریب اراضی و شدت بیابان‏زایی ازنظر متخصصان استفاده از مدل‌های ارزیابی بیابان‏زایی می‏باشد. به‌منظور ارائه یک مدل منطقه‏ای و ارزیابی کمی وضعیت فعلی بیابان‏زایی محدوده‏ای با وسعت 80800 هکتار در بخش شمیل -تخت استان هرمزگان در نظر گرفته شد. برای این منظور پس از بررسی و ارزیابی‏های اولیه، چهار معیار اقلیم، آب، خاک و فرسایش بادی با شاخص‏های مربوطه در نظر گرفته شد. برای هر معیار، مهم‏ترین شاخص‏های مؤثر در کیفیت آن معیار، بررسی و با شیوه IMDPA وزن‏دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص‏ها و بهره‏گیری از نرم‌افزار 9.3,Arc Gis نقشه‏های مربوطه به وضعیت هر معیار تهیه شد. در انتها از میانگین هندسی معیارها، نقشه شدت بیابان‏زایی منطقه به دست آمد. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان می‏دهد کل منطقه ازنظر درجه بیابان‏زایی در کلاس متوسط قرار دارد. از بین معیارهای مورد بررسی، معیار اقلیم باارزش عددی 8/2 بالاترین درصد وزنی را به خود اختصاص داده است و از بین شاخص‏های مورد بررسی شاخص خشکسالی باارزش عددی 35/3، و بعدازآن شاخص خشکی، بافت خاک، درصد پوشش‏زنده و غیرزنده در سطح خاک، مقدار بارش سالانه، شدت فرسایش بادی و افت آب بیشترین درصد وزنی را به خود اختصاص داده‏اند. شدت بیابان‏زایی برای کل منطقه باارزش عددی 9/1 تا 3/2 برآورد شده است.