تحلیل کمّی ژئومورفومتری کلوت‌های واقع در غرب بیابان لوت

Abstract

کلوت­های لوت یکی از شگفت­انگیزترین عوارض ژئومورفیک هستند که حاصل عملکرد مشترک فرسایش کاوشی آب و باد غالب تک جهته می­باشند. این عوارض در مناطق خشک و نیمه­خشک به شکل پشته­های خطی طویل که توسط دالان­های U شکل از یکدیگر جداشده، به‌صورت موازی نمایان می­شوند و دارای قله­های گرد و هموار هستند. شناخت مؤلفه‌های ژئومورفومتری کلوت در تعریف شاخص­های شکل­شناسی آن از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار بوده و روابط بین آنها می­تواند به‌عنوان زیرساخت مدل­سازی شاخص­های مورفولوژی، طبیعی و ناهمواری مدّنظر قرار گیرد. هدف از این پژوهش تحلیل کمّی ژئومورفومتری کلوت­های لوت در قالب بررسی روابط و ارائه مدل­های موجود بین پارامترهای قابل‌اندازه‌گیری کلوت­ها و گروه­بندی آنها با استفاده از روش­های آنالیز رگرسیون، و تحلیل واریانس می­باشد. بدین منظور ابتدا مهم‌ترین پارامترهای ژئومورفومتری 108 کلوت به روش نمونه­برداری طولی در امتداد سه ترانسکت مستقرشده بر روی مدل رقومی ارتفاع با اندازه پیکسل 30*30 متر مورداندازه‌گیری قرار گرفت. سپس با استفاده از تکنیک­های آنالیز رگرسیون، تحلیل واریانس و آزمون­های تعقیبی به بررسی روابط آماری بین پارامترها و گروه­بندی آنها مبادرت گردید. نتایج آنالیز رگرسیون تک متغیره حاکی از وجود حداکثر ارتباط معنی­دار خطی طول و عرض با ضریب تبیین 415/0 و ارتفاع و شیب دامنه روبه­باد برای روابط درجه 2 و درجه 3 به ترتیب با ضریب تبیین 386/0 و 395/0 می­باشد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه حاکی از حداکثر ارتباط معنی­دار ارتفاع با سایر پارامترها با ضریب تبیین 862/0 و حداقل ارتباط معنی­دار برای مدل­سازی طول با ضریب تبیین 423/0 می­باشد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی توکی نشان می­دهد که ازنظر آماری تفاوت معنی­داری در سطح احتمال خطای کمتر از 05/0 در مؤلفه ارتفاع بین کلوت­های مطالعاتی وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از همگنی زیرگروه­های کلوت­ها حاکی از طبقه­بندی آنها به زیرگروه­های متعدد است.