نقش تغییرات اقلیمی فاز اقل در تحول ژئومورفولوژیکی حوضه کرج

Abstract

اثر تغییرات اقلیمی با ظهور دوره‌های برودتی به عنوان یکی از پدیده‌های اصلی مجموعه کواترنری مطرح است. لذا بررسی قوانین اصلی تغییرات اقلیمی در این مقطع زمانی، یعنی کواترنری اهمیت دارد که امروزه اقلیم ما را کنترل می‌کند. در پژوهش حاضر با ردیابی شواهد ژئومورفیک کانون‌های یخساز کواترنری بازسازی شرایط حرارتی و رطوبتی فاز اقل یعنی سردترین فاز دمایی حاکم در حوضه رودخانه کرج بررسی شده است. تجزیه و تحلیل داده‌های به‌دست آمده با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی و نرم افزارهایSurfer و Global Mapper صورت گرفته است. تطبیق و مقایسه نقشه‌های هم‌دما و هم‌بارش گذشته نشان می‌دهد که در فاز اقل، حوضه رودخانه کرج شرایط اقلیمی سردتر و مرطوب‌تر از عهد فعلی را تحمل کرده است. میانگین دمای سالانه، حدود 7 درجه سانتیگراد کمتر از زمان حال بوده و بارش 5/1 برابر افزایش داشت. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که در فاز اقل، پایین‌ترین حد پیشروی زبانه‌های یخچالی حوضه کرج بر مرز دریاچه‌ای منطبق بوده که اسناد ژئومورفیک آن در دشت کرج به‌ویژه منطقه ماهدشت به‌دست آمده است. محل پارگی دریاچه در روستای شش ردیابی گردید. متروپل کرج نمونه بارزی از یک هردینگ‌سیستم است که تحت تأثیر جریان-های اقلیمی فاز اقل و در امتداد خط تعادل آب و یخ شکل گرفته است.