تحلیل وقایع محیطی هولوسن دشت آزادگان بر اساس توالی و خصوصیات رسوب‎شناسی

Abstract

دشت آزادگان در غرب استان خوزستان قرار دارد. این دشت نه‎تنها وارث مواد حاصل از آبرفت و بادرفت‎های دوران کواترنری است، بلکه رخدادهای محیط‎شناسی مانند تغییرات آب‎وهوایی که بر توالی و خصوصیت‎های رسوب‎شناسی تأثیر می‎گذارد را نیز با خود به‎همراه دارند. بنابراین، پژوهش پیش رو با هدف شناخت وقایع محیط‎شناسی، مانند تغییرات اقلیمی هولوسن در دشت آزادگان خوزستان، بر اساس خصوصیات رسوب‎شناسی انجام شد. برای این کار، دو مغزه رسوبی به عمق ده متر، یکی در منطقه رفیع (محیط دریاچه‎ای) و دیگری در منطقۀ جفیر (محیط رودخانه‎ای) به‎منظور بررسی خصوصیت‎های فیزیکی و شیمیایی برداشت شد و سپس در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. در مورد خصوصیت‎های رسوب‎شناسی مغزه رفیع، نتایج نشان داد از سطح زمین تا عمق چهار متری، ذرات درشت‎دانه با بافت سیلتی لومی و از عمق چهار تا ده متری، ذرات ریزدانه با بافت سیلتی رسی وجود دارند. مدل رفتار رسوبی نمونه‎ها در قسمت اول، بسیار شبیه به محیط رودخانه‎ای است؛ اما در قسمت دوم، یعنی از عمق چهار تا ده متری، رفتار رسوبی کاملاً متمایز از قسمت اول، و توزیع دانه‎ها نسبت به عمق با افزایش ذراتی مانند رس و سیلت همراه است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت، شرایط رسوب‎گذاری ذرات ریزدانه در مغزه رسوبی رفیع، در محیط رسوبی کم‎انرژی با شرایط اقلیمی مرطوب‎تر اتفاق افتاده است؛ اما توالی عمودی رسوبات دلتایی و رودخانه‎ای در بالای رسوبات ریزدانه دریاچه‎ای در منطقه را می‎توان ناشی از پس‎روی سطح‌اساس خلیج‌فارس، به‎دلیل وجود شرایط اقلیمی خشک و نیمه‎خشک، به‎همراه کاهش بارندگی و افزایش انرژی رواناب دانست.