شناسایی و تحلیل اشکال ژئومورفولوژیکی مرتبط با تحوّل گنبدهای نمکی (مطالعه‎ی موردی: گنبد نمکی کرسیا ـ دشت داراب)

Abstract

یکی از لندفرم‎ها و چشم‌اندازهای جالب در طبیعت، گنبدهای نمکی هستند. این پدیده ویژگی‌های منحصربه‎فردی دارد و از نقطه نظر ژئومورفولوژی این عارضه از اهمّیّت شایانی برخوردار است. گنبدهای نمکی با رخنه‎ی توده‌های نمک در پوش سنگ رسوبی و رساندن خود به سطح زمین تشکیل شده‌اند. این عمل بر اثر چگالی کمتری که سنگ نمک از پوش سنگ خود دارد و همچنین به‎دلیل نیروهای تکتونیکی و خاصیّت ویسکوپلاستیکی نمک انجام می‌گیرد. گنبد نمکی کرسیا، ازجمله‎ی این لندفرم‌ها بوده که در جنوب‌شرقی استان فارس و شمال دشت داراب واقع شده است. این گنبد نمکی در گذر زمان با تأثیرپذیری از عوامل درونی و بیرونی دچار تغییراتی شده است. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای، روش پیمایشی و تحلیلی به بررسی این اشکال پرداخته شود. نتایج نشان داد که اشکال ژئومورفولوژیکی جالبی، ازجمله مخروط افکنه نمکی، خزش نمکی، چشمه‎ی نمکی، رودخانه‎ی نمکی و اشکال گل کلمی در اطراف گنبد نمکی کرسیا به‎وجود آمده است. در بین این اشکال، مخروط نمکی بیشترین وسعت را به‎خود اختصاص داده است. گنبد نمکی کرسیا با داشتن چندین پدیده‎ی ژئومورفولوژیکی، از ارزش علمی ـ آموزشی و زمین‎گردشگری برخوردار است.