همبستگی قرائت‌های دستگاه القاءگر الکترومغناطیس (EM38) با برخی ویژگی‌های فیزیکی خاک در شرایط شور

Abstract

<strong>دستیابی به ابزارها و روش‌های مطمئن، سریع و کم‌هزینه تعیین ویژگی‌های فیزیکی خاک در مزرعه می‌تواند تهیه نقشه این ویژگی‌ها در مقیاس‌های مختلف را تسهیل کرده و مدیریت مکانی منابع خاک و آب در این اراضی را سرعت بخشد. یکی از این ابزارها القاءگر الکترومغناطیس (EM₃₈) است که توانائی‌های زیادی در تعیین خصوصیات خاک سطحی و عمقی از خود نشان داده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارآیی این دستگاه در تعیین برخی ویژگی‌های فیزیکی خاک نظیر درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، جرم مخصوص، تخلخل، رطوبت و دمای خاک در باغات شور پسته اردکان در استان یزد انجام شده است. بدین منظور همزمان با انجام قرائت‌های دستگاه EM₃₈ در 90 نقطه از منطقه مطالعاتی، در 25 نقطه نیز نمونه­برداری از خاک اعماق 30-0، 60-30، 60-90 و 90-120 انجام و درصد رس، سیلت، شن، رطوبت وزنی، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت حجمی و دمای آن­ها تعیین شد. سپس روابط رگرسیونی بین قرائت­های EM₃₈ با پارامترهای فیزیکی خاک استخراج و کارآیی این دستگاه بررسی گردید. نتایج این پژوهش حاکی از عدم وجود روابط آماری معنی‌دار بین قرائت‌های EM₃₈ با درصد رس، سیلت، شن و دمای خاک بود. این در حالی است که همبستگی‌ها بین قرائت‌های افقی EM₃₈ و جرم مخصوص ظاهری خاک در اعماق 30-0 و 60-0 سانتی‌متری با ضرایب تبیین (R²) 68/0 و 65/0 معنی‌دار بدست آمد. همچنین ضرایب تبیین اصلاح شده (R²_adj) برای درصد رطوبت حجمی اعماق 30-0، 60-0 و 90-0 سانتی‌متری خاک معنی‌دار بوده و به ترتیب برابر با 69/0، 74/0 و 78/0 بدست آمد. بر اساس این روابط، نقشه‌های جرم مخصوص ظاهری، درصد رطوبت حجمی و رطوبت اشباع (تخلخل) خاک در اعماق مختلف تهیه و تفسیر شدند. نتایج این پژوهش مناسب‌بودن روش القای الکترومغناطیس در تعیین و پهنه‌بندی سریع و کم‌هزینه برخی ویژگی‌های فیزیکی خاک نظیر جرم مخصوص، درصد رطوبت و تخلخل لایه‌های مختلف خاک را نشان می‌دهد.</strong>