جنبه‌های کانی‌شناختی، زمین‌شیمیایی و زایشی کانی‌سازی کانسار مس آبگاره؛ نمونه‌ای از کانسارهای مس رگه‌ای

Abstract

کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوب‌غرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاه‌شیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. محدوده کانسار از نظر سنگ‌شناسی شامل سنگ‌های آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستال‌توف) به سن ائوسن میانی-بالایی می‌باشد که با انواع دگرسانی‌های آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناتی، کلریتی و اکسیدهای آهن در امتداد رگه‌ها همراه هستند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانه‌نگاری، کانه‌زایی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن و هوازدگی صورت گرفته که کانه‌های پهنه هیپوژن را عموماً پیریت، کالکوپیریت و بورنیت تشکیل می‌دهند. به‌علاوه، بخش اعظم کانه‌های فاز اصلی کانه‌زایی به‌دلیل قرار گرفتن در پهنه اکسیدان-سوپرژن از بین رفته و کانی‌های ثانویه مس نظیر کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و کریزوکولا به جای آنها تشکیل شده‌اند. داده‌های میانبارهای سیال نیز، دمای بین 145 تا 217 درجه سانتی‌گراد و شوری بین 73/3 تا 84/9 درصد وزنی معادل NaCl و عمق 390 متر را نشان می‌دهند. در نهایت، بر پایه ویژگی‌های زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، ساخت و بافت کانسنگ و داده‌های حاصل از میانبارهای سیال و همچنین مقایسه آنها با کانسارهای اپی‌ترمال مشابه می‌توان نتیجه گرفت که سامانه رگه‌ای آبگاره در یک محیط اپی‌ترمال با سولفیداسیون پایین تشکیل شده است.