کانی‌شناسی و زمین‌شیمی ذخیره بنتونیت نیستانک، شمال باختر نایین، استان اصفهان

Abstract

ذخیره بنتونیت نیستانک در شمال باختر نایین- استان اصفهان جای دارد. این ذخیره محصول دگرسانی برش‌های توفی به سن الیگوسن است. بررسی‌های کانی‌شناسی در این ذخیره نشان می‌دهد که مونت‌موریلونیت، کائولینیت و کوارتز کانی‌های اصلی هستند که در مقادیر کمتر با آنورتیت، کلسیت، کلریت، ایلیت، آلبیت، دولومیت، میکروکلین، اورتوکلاز، سانیدین و هالیت همراهی می‌شوند. مطالعات شیمی‌کانی نشان از همانندی این ذخیره با کانسارهای بنتونیت نوع وایومینگ دارد. مطالعات زمین‌شیمیایی آشکار می‌کنند که بنتونیتی شدن برش‌های توفی در نیستانک با تهی‌شدگی Ba، Co، Zn، Y، Ni، Sr، Au، Ca، Fe، Mg، Mn ، P، Ti و Na، غنی‌شدگی Si، Th، As، Hf، NbوU و شستشو- تثبیت K، Pb، Cs، Rb، Zr و Cu همراه بوده است. تجزیه و تحلیل‌های زمین‌شیمیایی آشکار می‌کنند که تغییرات بی‌هنجاری Eu و Ce در این ذخیره به ترتیب توسط درجه دگرسانی فلدسپارها و تغییر در پتانسیل اکسایش محیط کنترل شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه، به نظر می‌رسد که عواملی مانند اختلاف در میزان شدت دگرسانی مواد منشأ، شرایط فیزیکوشیمیایی محیط، جذب سطحی، تلفیق در ساختار بلوری، دسترسی به لیگاندهای کمپلکس‌ساز و تفاوت در میزان پایداری کانی‌های اولیه در برابر دگرسانی نقش برجسته‌ای در تحرک، توزیع و تمرکز عناصر در این ذخیره داشته‌اند.