سنگ‌شناسی و ژئوشیمی سنگ‌های آتشفشانی دشت‌کوه در شمال ایرانشهر، پهنه فلیش خاور ایران

Abstract

مجموعه آتشفشانی دشت‌‌کوه در فاصله‌ 75 کیلومتری شمال ایرانشهر قرار دارد. این توده شامل دو بخش A (توده‌ اصلی) و B (بخش جدا افتاده در بخش شمالی دشت‌‌کوه) است. بر پایه نقشه‌های زمین‎شناسی تهیه شده از منطقه، مجموعه اخیر به سن کرتاسه بالایی، درون فلیش‌های خاور ایران نفوذ کرده است و مرز گسلی با کنگلومرای پایه‌ ائوسن دارد. توده‌ یادشده شامل سنگ‌های بازالت، آندزیت، آندزی‎بازالت و تراکی‎بازالت است. کانی‌های اصلی سازنده سنگ‌های این توده شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، هورنبلند و سانیدین است و این سنگ‌ها بیشتر بافت پورفیری دارند. عضو وابسته به این مجموعه نهشته‌های آذرآواری است که در بخش پایینی آنها قرار دارد و بیشتر توف هستند. در نمودار فراوانی عناصر خاکی کمیاب نمونه‌های مورد مطالعه، نسبت به فراوانی این عناصر در کندریت، شیب منفی قابل ملاحظه‌ای دیده می‌شود که نشان‌دهنده غنی‌شدگی نمونه‌ها از عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) و تهی‌شدگی از عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE)، برای سنگ‌های آتشفشانی دشت‌کوه است. نمودارهای مختلف ترکیب شیمیایی، زمین‌ساخت- ماگمایی و تعیین منشأ وابسته به سنگ‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که سنگ‌ها ماهیت آلکالن با منشأ گوشته‌ای دارند و در محیط کمان آتشفشانی قاره‌ای شکل گرفته‌اند. به نظر می‌رسد مجموعه آتشفشانی دشت‌کوه بخشی از یک کمربند جزایر کمانی است که از شمال پاکستان تا ایران گسترده و طی رخداد زمین‌ساختی جوان‌تر، از منشأ خود جدا شده است.