بررسی کانی‌های رسی، منشأ و نحوه پراکنش آ‏نها در پلایای میقان اراک

Abstract

پلایای میقان به فرم حوضه درون قاره‌ای بسته‌ای است که در مرکز آبخوان دشت اراک واقع شده ‎است‎‎‎‎‎‎‎‎. این پلایا، دریاچه‌ای فصلی بوده و از نظر هیدروژئولوژیکی به عنوان سطح اساس فرسایش منطقه عمل می‎کند و محل مناسبی برای رسوبگذاری نهشته‎های آواری و شیمیایی است. برای بررسی رسوب‎شناسی و کانی‎شناسی رسوبات در سرتاسر ‎‎پلایا، 94 نمونه رسوب برداشته شد. 19 نمونه به‌صورت سیستماتیک از رسوبات سطحی، در مسیرهایی از مرکز به سمت حاشیه حوضه و 31 نمونه از 7 گمانه حفر شده در پلایا‎‎‎‎‎‎‎‎‎ اخذ شد و مورد مطالعات رسوب‌شناسی و کانی‌شناسی به‌وسیله اشعه ایکس (XRD) قرار گرفت. کانی‌های رسی موجود در پلایای میقان شامل کائولینیت، کلریت، ایلیت، ورمیکولیت و اسمکتیت است که از این میان کانی‌های ایلیت و کلریت دارای بیشترین فراوانی هستند. این کانی‌ها عموماً دارای منشأ آواری بوده و از طریق فرایند فرسایش مکانیکی ایجاد شده‎اند، بنابراین وجود آنها مبین ترکیب سنگ مادر است. بررسی توزیع نمونه‎های سطحی، بیانگر کاهش میزان کانی‎های رسی از حاشیه به سمت مرکز پلایا است؛ این امر با تغییرات دیگر کانی‎های آواری (کوارتز) موجود در پلایا هماهنگ است. همچنین درصد کانی‎های رسی همانند دیگر کانی‎های آواری در طول گمانه‎ها افزایش نشان می‎‎دهد، به‌طوری‌که بالا بودن سطح آب پلایا و اقلیم سرد و مرطوب‎تر گذشته (پلئستوسن انتهایی) را نشان می‌دهد.