بررسی کانی‌سازی و نحوه رخداد کانسار مس بهاریه (شمال‌شرق کاشمر) بر مبنای شواهد کانه‌نگاری، ژئوشیمی و میانبارهای سیال

Abstract

کانسار مس بهاریه با تناژ تقریبی یک میلیون تن در 30 کیلومتری شمال‌شرق شهرستان کاشمر قرار دارد و از دیدگاه ساختاری متعلق به پهنه سبزوار و منطقه فلززایی تکنار است. کانه‌زایی در این منطقه بصورت یک افق معدنی چینه‌کران با درازای تقریبی 200 متر و راستای شرقی- ‌غربی در میزبان آندزیت توف با سن ائوسن میانی، رخداده است. سنگ‌های منطقه بهاریه اغلب شامل آندزیت، داسیت و ریولیت با ماهیت کالک آلکالن تا شوشونیتی هستند که بر مبنای شواهد ژئوشیمی عناصر کمیاب غیرمتحرک (نظیر عناصر La، Yb و Zr)، این سنگ‌ها در جایگاه پهنه‌های فرورانش حاشیه‌ی قاره‌ای قرار می‌گیرند. کالکوپیریت و پیریت کانه‌‌های سولفیدی اصلی در منطقه هستند که کانه‌های بورنیت، کوولیت و کالکوسیت به صورت فرعی آنها را همراهی می‌نماید. دگرسانی‌های کم دمای سیلیسی، کلسیتی، کلریتی و آرژیلیک، مهمترین دگرسانی‌های مشاهده شده در بخش کانه‌دار هستند. طبق مطالعات، دو نوع میانبار سیال آبگین شامل میانبارهای دو فازی غنی از مایع (LV-type) و غنی از گاز (VL-type) در رگه‌های کوارتز-کانه‌دار کانسار بهاریه تشخیص داده شد. تغییرات دمای همگن‌شدن نهایی در این میانبارها بین 187 تا C° 356 و شوری بین 99/0 تا 7/18 درصد معادل ‌نمک‌طعام بدست آمد. خصوصیاتی نظیر ساخت و بافت‌های رگه‌ای، برشی و حفره‌ای، سنگ میزبان آتشفشانی، وجود دگرسانی‌های کم دما، ترکیب کانه‌شناسی ساده و محتوای بالای کالکوپیریت، دما و شوری متوسط سیال و سایر موارد، گویای شباهت کانسار بهاریه با کانسارهای مس (نقره) تیپ مانتو (طبقات سرخ آتشفشانی) در شیلی است.