سیمایی نوین از ستون چینه‎شناسی و تغییرات رخساره‌ای و محیط رسوبی گروه شمشک در برش پرور- کاورد (شمال خاور سمنان)

Abstract

انباشت ترادف‎های سنگی گروه شمشک از میانه‌های تریاس پسین و همزمان با کوهزایی سیمرین پیشن آغاز و با ناپیوستگی رویداد سیمرین میانی به دیرینگی ژوراسیک میانی به پایان رسیده است. بدین سان این واحد سنگ‌چینه‌ای، سکانسی از فروهشته‌های عمدتاً سیلیسی کلاستیک و گاه دریایی است که مرز پایین و بالای آن شواهدی از دو رویداد زمین‍‌ساختی از نوع کوهزایی دارد. به همین لحاظ، سطح تماس پایینی شمشک با کربنات‌های پلاتفرمی تریاس میانی موسوم به سازند الیکاست که با پالیوکارست‌های کهن حاوی بوکسیت و لاتریت مشخص می‌شود و مرز بالایی آن که از نوع دگرشیبی موازی و گاه دگرشیب است با مارن‌ها و کربنات‌های سازند دلیچای حاوی سنگواره‌های اشکوب باژوسین (ژوراسیک میانی) مشخص می‌شود. نتایج حاصل از بررسی تغیرات رخساره‌ها و محیط رسوبی گروه شمشک در برش پرور- کاورد نشانگر فروهشته‌های عمدتاً سیلیسی آواری است که در بردارنده 3 مجموعه رخساره‌ای و 22 زیررخساره است که در 3 محیط رودخانه‌ای (خشکی)، دلتایی حد واسط و دریایی (ساحلی کم‌عمق) انباشته شده‌اند. تغییرات عمودی رخساره‌ها بیانگر یک سکانس ناکامل رسوبی و پدید آمده از فرسایش فرازمین‌های سیمرین پیشین است که به‌طور مقطعی زیر اثر پیشروی دریای کم‌عمق بوده است. گفتنی است که پایان‌پذیری گروه شمشک به رخساره‌های دریایی کم‎ژرفا نشان می‌دهد که در مقایسه با نواحی همجوار، فروهشته‌های آواری پایان سیکل شمشک، قبل از انباشت سازند دریایی دلیچای، در اثر چرخه‎های فرسایشی کوهزایی سیمرین میانی از سکانس این گروه حذف شده‌اند.