بررسی تغییر مفهوم عکاسی در ایران در گذار از گفتمان انقلابی به سازندگی بر اساس نظریه نهادگرایی گفتمانی

Abstract

این تحقیق می‌کوشد سیر تحول مفهوم عکاسی ایران در دو دهه نخست پس از انقلاب را در نسبت با گفتمان‌های سیاسی و فرهنگی حاکم بر هر دوره بررسی نماید. در این پژوهش از روش‌شناسی «نهادگرایی گفتمانی» بهره گرفته شده است که در آن هم‌زمان به نقش نهادها و ایده‌ها توجه می‌شود. در واقع از طریق تجزیه و تحلیل نظرات عکاسان ایرانی از یک سو و هم‌چنین بررسی گفتمان حاکم بر سازمان‌های متولی عکاسی تلاش می‌شود تا نشان دهیم که با گذار از گفتمان‌ انقلابی (دهه نخست انقلاب) به گفتمان سازندگی، چگونه عکاسان ایرانی رفته‌رفته از صرف ثبت واقعیت (گرفتن عکس) فاصله گرفته و به جنبه ذهنی و بیان فردی (ساختن عکس) روی آورده‌اند. به عبارت دیگر، این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه ارزش مستندنگارانه عکس رفته‌رفته جای خود را به ارزش هنری و نمایشی می‌بخشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با نزدیک شدن به سال‌های پایانی دهه شصت، با قوت گرفتن نگرش فرمالیستی ابتدا مقوله‌ی تعهد و رسالت در عکاسی کمرنگ شده و سپس در نتیجه‌ی تحولاتی مانند دانشگاهی شدن عکاسی، رشد سازمان‌های متولی عکاسی و افزایش کتاب‌های نظری، عکاسان به شکلی از ساخت عکس روی می‌آورند که ذهنیت عکاس را بیش از پیش در خلق اثر دخیل می‌سازد.