آنالیز رخساره‌ای و بازسازی محیط نهشتی دیرینه‌ی رسوبات پیش‌بومی نئوژن در شمال فروبار دزفول، زاگرس

Abstract

این مطالعه آنالیز رخساره‌ای و تعیین محیط نهشتی را از رسوبات نئوژن در شمال فروبار دزفول، در فرودیواره‌ی گسل پیشانی کوهستان زاگرس ارائه می‌دهد. رسوبات نئوژن در این ناحیه، شامل سازندهای میشان، آغاجاری و بختیاری می‌باشند، که با بیش از 5 کیلومتر، ضخیم‌ترین توالی حوضه پیش‌بومی زاگرس را به خود اختصاص داده‌اند. از آن جایی که این رسوبات هم‌زمان با کوهزایی اصلی زاگرس نهشته شده‌اند، تاریخچه‌ی رویدادهای دگرریختی منطقه را در خود ثبت کرده‌اند. در این مطالعه، نه رخساره‌ی سنگی بر اساس لیتولوژی، اندازه‌ی دانه، ساختمان‌های رسوبی و هندسه‌ی لایه‌ها شناسایی شدند که در سه مجموعه‌ی رخساره‌ای دسته بندی می‌شوند: الف) با غلبه‌ی گراول (Gm، Gp)، ب) با غلبه‌ی ماسه (Sh، St، Sp، Sr، Sm) و ج) با غلبه‌ی گل (Fm، Fl). علاوه بر این، دو ایکنوفاسیس دریایی اسکولایتوس و کروزیانا نیز در قاعده‌ی سازند آغاجاری مشاهده گردیدند. بنابر نتایج این مطالعه، قرارگیری رخساره‌ها بر روی یکدیگر نشان دهنده‌ی یک توالی کلی کم عمق شونده به سمت بالا در نهشته‌های پیش‌بومی نئوژن در فروبار دزفول است. این نهشته‌ها به ترتیب در محیط‌های دریای حاشیه ای (سازند میشان)، ساحل سیلیسی آواری (بخش پایینی سازند آغاجاری)، رودخانه‌ی مئاندری (بخش بالایی سازند آغاجاری) و در نهایت رودخانه‌ی گیسویی (سازند بختیاری) نهشته شده است. با توجه به ثابت بودن سطح جهانی آب دریاها در این دوره (حدود 13 تا 3 میلیون سال قبل)، تکامل محیط نهشتی در شمال فروبار دزفول توسط دگرریختی‌های تکتونیکی، شامل گسلش و چین‌خوردگی، کنترل شده است.