بررسی و مقایسه ژئوشیمی توده‌های نیمه‌ژرف باردار و نابارور با نگرشی بر شواهد آداکیت‌ها در محور دهج- میدوک (شمال شهربابک)

Abstract

محور دهج- میدوک در شمال شهر بابک جای دارد. در این منطقه، در مجموع 9 توده پورفیری نیمه‌ژرف شامل میدوک، پرکام، ایجو، سقینو، چاه‌فیروزه، نرکوه، ایوب انصار، سرا و کدر با سن الیگوسن تا پلیوسن دیده می‌شود که از میان آنها توده‌های پرکام، ایجو، سقینو، چاه‌فیروزه و میدوک باردار و توده‌های نرکوه، ایوب انصار، سرا و کدر نابارور هستند. ترکیب این توده‌ها بیشتر شامل دیوریت پورفیری، کوارتزدیوریت و گرانودیوریت است. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی مشخص شد که ماگمای مجموعه مورد بررسی، سرشت پرآلومین تا متاآلومین دارد و سری ماگمایی آن از نوع کالک‌آلکالن پتاسیم بالا و شوشونیتی است. همچنین بررسی نمودارهای تغییرات اکسیدهای اصلی و عناصر فرعی، طیف پیوسته‌ای میان ترکیبات سنگ‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که نشان‌دهنده انجام تفریق ماگمایی گسترده در طی تبلور است. شواهد صحرایی و ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که فعالیت ماگمایی محور دهج- میدوک از نوع I است. همه داده‌ها نشان می‌دهند که سنگ‌های مورد مطالعه، حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر پوسته قاره‌ای ایران مرکزی هستند. در بخش‌هایی از منطقه مورد مطالعه، فرورانش تخت رخ داده و به همین سبب، نرخ ذوب بخشی نیز پایین است و در نتیجه سنگ‌های آداکیتی تشکیل شده‌اند. این سنگ‌های آداکیتی، توده‌های نفوذی زمان پلیوسن را تشکیل داده‌اند و به سبب اینکه ماگما در مراحل پیشین فعالیت ماگمایی و در طی تشکیل توده‌های باردار، عناصر فلزی خود را از دست می‌دهد، کانه‌زایی ندارد و نابارور است.