پراکنش غلظت کل چهار عنصر کم‏مصرف گیاهی در دشت بروجن-فرادنبه و اثر آبیاری با پساب شهری

Abstract

پهنه‌بندی غلظت کل عناصر کم‏مصرف می‌تواند در مدیریت حاصلخیزی خاک، کاربرد کود و مصرف پساب اهمیت داشته باشد. هدف از این پژوهش بررسی الگوی توزیع مکانی غلظت کل عناصر مس، روی، آهن، منگنز و تعیین بهترین روش میان‌یابی جهت تهیه نقشه­های پهنه‌بندی و بررسی تأثیر پساب بر غلظت این عناصر بود. برای این منظور تعداد 200 نمونه‌ی خاک به‌صورت تصادفی و پراکنده از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری دشت بروجن-فرادنبه برداشت و تعدادی از ویژگی‌های فیزیکوشیمایی و غلظت کل مس، روی، آهن، منگنز در نمونه­ها اندازه­گیری شد. غلظت این عناصر زیر حد مجاز هر عنصر بوده و آلودگی به این عناصر در خاک وجود ندارد. الگوی تغییرات مکانی عناصر مس، روی، آهن با مدل واریوگرام کروی و منگنز با مدل نمائی قابل توصیف بود. هر چهار عنصر کم‏مصرف دارای کلاس وابستگی مکانی متوسط در دامنه تأثیر بودند که نشان­دهنده‌ی اثرات بیشتر عوامل خارجی نسبت به عوامل طبیعی بوده است. به طور کلی برآورد روش کریجینگ (معمولی و ساده) در مقایسه با روش وزن­دهی معکوس فاصله (توان­های 1 تا 3) بهتر بود. پهنه‌بندی عناصر بر اساس واریوگرام منتخب و روش کریجینگ نشان داد که غلظت عناصر به‌ویژه مس، روی و منگنز در بخش شرقی دشت بروجن و اطراف تصفیه‌خانه بروجن بیشتر از بخش غربی دشت (فرادنبه) بود. احتمالاً آبیاری با پساب تصفیه‌خانه علت عمده‌ی این تفاوت در غلظت‌ها است.