پهنه‌بندی زمین‌آماری دمای خاک در محدوده ریشه ذرت تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

Abstract

دمای خاک یکی از مهم­ترین عوامل مؤثر بر رشد گیاه بوده و کنترل آن در حد بهینه می­تواند زمینه نیل به حداکثر محصول را فراهم آورد. دشواری­های اندازه­گیری مستقیم این عامل و محدودیت نقاط اندازه­گیری شده، لزوم استفاده از روش­های غیرمستقیم در پهنه­بندی دمای خاک به منظور یافتن مقادیر این پارامتر در نقاط فاقد مقادیر مشاهده­ای را اجتناب­ناپذیر می­سازد. لذا، در این بررسی، کارایی روش­های زمین­آمار شامل میانگین متحرک وزنی، کریجینگ معمولی و کوکریجینگ با دو متغیر کمکی رطوبت و هدایت الکتریکی در برآورد دمای خاک تحت سه تیمار آبیاری کامل و آبیاری ناقص ریشه در دو سطح 75 و 55 درصد مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور اندازه­گیری دما، رطوبت و هدایت الکتریکی از سنسورهای رطوبت­سنج الکترومغناطیس استفاده شد. مقایسه مقادیر مشاهده­ای و برآورد شده دمای خاک با استفاده از روش­های زمین­آمار و بر اساس شاخص­های RMSE، MAE و MBE نشان داد مقدار این شاخص­ها بین 001/0 تا 04/0 درجه سانتی­گراد متغیر است. مقدار ناچیز آن­ها حاکی از اعتبار روش­های منتخب در این مطالعه در پهنه­بندی میزان دمای خاک در محدوده ریشه گیاه در هر سه تیمار می­باشد. با این وجود، میزان شاخص­های ارزیابی در روش کریجینگ در تمام تیمارها در حد معنی­داری کمتر از سایر روش­ها بود. استفاده از متغیر کمکی رطوبت در روش کوکریجینگ در هر سه تیمار، میزان شعاع تأثیر را کاهش داده و استفاده از متغیر کمکی هدایت الکتریکی منتج به عدم پیوستگی کوواریوگرام متقابل دما و هدایت الکتریکی شده است. لذا، می­توان مطرح نمود که حتی در شرایط رطوبتی خاص حاکم بر استراتژی آبیاری ناقص ریشه، روش کریجینگ در مقایسه با روش کوکریجینگ با متغیر کمکی رطوبت، خطای تخمین دمای خاک در محدوده ریشه گیاه را در حد معنی­داری کاهش می­دهد.