منشأ، سنگ‌زایی، ژئودینامیک و سن‌سنجی رادیومتری توده نفوذی صفاخانه (شمال باختر ایران)

Abstract

باتولیت صفاخانه در شمال باختری ایران (47 کیلومتری جنوب باختر شاهین‌دژ) واقع است. این باتولیت در لبه پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد و سنگهای کرتاسه را بریده است. سن رادیومتری پدیدار شدن این باتولیت برای نخستین بار با روش K - Ar، 5/69 میلیون سال تعیین شده است. این سن،‌ بیانگر زمان کرتاسه پسین- پالئوسن و رخداد زمین‌ساختی لارامید است. بررسی ژئوشیمیائی این باتولیت نشان می‌دهد که قسمت عمده ماگمای تشکیل دهنده این باتولیت ماگمای گوشته‌ای بوده است که درآن تحولاتی از نوع تفریق بلوری و آغشتگی صورت گرفته است. تفریق بلوری باعث تشکیل سنگهای متفاوت به ترتیب از نوع کوارتزمونزونیت، کوارتزمونزودیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، مونزوگرانیت شده است. ماگمای مولد این سنگها از نوع کلسیمی – قلیایی (کلکو آلکالن) و بیشتر متاآلومین است. خصوصیات سنگهای این باتولیت با گرانیتهای تیپ "I" از گونه کالدونین قابل مقایسه است. از نظر موقعیت زمین‌ساختی ویژگیهای این باتولیت با گرانیتوییدهای کمان آتشفشانی (VAG) مطابقت دارد.