رهیافتی ژئوشیمیایی و زمین‌آماری برای منشأ نهشته‌های بوکسیت سرفاریاب، استان کهکیلویه و بویراحمد، جنوب باختر ایران

Abstract

نهشته‌های بوکسیت سرفاریاب در فرورفتگی‌های کارستی واقع در بالای سنگ‌های آهکی سازند سروک به سن سنومانین تا تورونین زیرین، که در زیر سنگ‌های آهکی سازند ایلام به سن سانتونین قرار می‌گیرند، رخ می‌دهند. به منظور تعیین منشأ احتمالی این نهشته‌ها، چند نمونه از سازند سروک، ترارزا و کانسنگ بوکسیت گردآوری و از نظر ژئوشیمیایی و زمین آماری تجزیه شده‌‌اند. نمودارهای داده‌های شیمیایی و ضرایب همبستگی نشان می‌دهند که عناصر Al، Ti، Zr، Nb، Cr و V در حین فرایند بوکسیتی شدن نامتحرک بوده‌اند. در نمودارهای پراکندگی عناصر Zr و TiO₂ در برابر Al₂O₃، خطوط رگرسیون از مبدأ می‌‌گذرند و ترارزا در بین سازند سروک و بوکسیت قرار می‌گیرد. براساس این تحقیق، می‌توان اظهار کرد که سنگ منشأ نهشته‌های بوکسیت سرفاریاب، سازند سروک بوده و ترارزا یک محصول حدواسط در تبدیل سنگ آهک به بوکسیت است. در نتیجة بالاآمدگی پس از تورونین، سنگ‌آهک سازند سروک در معرض هوازدگی کارستی قرار ‌گرفته و لایه‌ای از خرده‌های رسی در سطح آن انباشته و به‌طور بخشی به بوکسیت تبدیل شده است. به دنبال فرونشینی، نهشته‌های بوکسیت به‌وسیله رسوبگذاری سنگ‌های آهکی سازند ایلام حفظ شده است. بالاآمدگی در زمان پلیوسن همراه با فرسایش بعدی، نهشته‌های بوکسیت را در وضعیت کنونی ظاهر کرد.