دیاژنز و ژئوشیمی سازند زیارت در برش نمونه توچال، (البرز)

Abstract

سازند زیارت در برش نمونه واقع در شمال دهکده توچال (جنوب خاور تهران) با ستبرای 5/212 متر در بالای کنگلومرای فاجان و در زیر سازند کرج واقع شده است. سن سازند زیارت پالئوسن پسین تا ائوسن میانی است. مطالعات سنگ‌نگاری مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره شده است که به احتمال قوی در یک سکوی کربناته از نوع رمپ تک شیب (هوموکلاین) نهشته شده­ است. از فرایند­های دیاژنزی تأثیر گذار می­توان میکرایتی شدن، سیمانی‌شدن، تراکم، نئومورفیسم، انحلال، دولومیتی شدن، شکستگی و سیلیسی شدن را بیان کرد که در قالب محیط­های دیاژنزی هوازی(متئوریکی) و تدفینی سازند زیارت را تحت تأثیر قرار داده­اند. مطالعه و بررسی عناصر اصلی و فرعی سنگ آهک­های سازند زیارت بیانگر آن است که این آهک­ها در آب و هوای حاره­ای و در ژرفای کم نهشته شده­اند و کانی­شناسی اولیه آراگونیتی داشته­اند. رسم مقادیر Mn در برابر Sr/Ca نشان دهنده محیط دیاژنزی باز همراه با تبادل بالای آب به سنگ (water/ rock interaction) در سازند زیارت است. دمای اولیه دیاژنتیکی تدفین کم‌ژرف (early burial digenetic temperature) با استفاده از سنگین­ترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونه‌های میکرایتی و با در نظر گرفتن ایزوتوپ اکسیژن آب دریای ائوسن به میزان ‰85/0- ، در حدود 39 درجه سانتی­گراد محاسبه شده است. در بررسی با میکروسکوپ کاتدلومینسانس سیمان‌های کربناته سازند زیارت به دلیل قرار گرفتن بین محدوده زون هوازی و زون تدفین کم‌ژرف، بیشتر لومینسانس تیره (Dull) تا قهوه­ای دارند و ویژگی لومینسانس­های زرد پررنگ کمتر دیده می­شود. این مطلب نیز توسط مطالعات ایزوتوپی اکسیژن و کربن تأیید شده است.