بازسازی شرایط جریان آواری ماسوله تحت تأثیر بارندگی شدید

Abstract

زمین لغزش و سیل از جمله بلایای طبیعی هستند که هر یک به نوبه خود باعث بروز خسارت و تلفات جانی و مالی فراوان می‌شوند. رخداد همزمان این دو پدیده می‌تواند منجر به جریان‌های واریزه‌ای شود. با توجه به تکرار وقوع سیلاب‌های واریزه‌ای در مناطق مختلف بویژه نواحی شمال کشور( نکا 1378، گلستان 1380، 1381، 1384 ) و قدرت تخریبی فوق‌العاده و خسارات جانی و مالی فراوان، بررسی علل رخداد و عوامل مؤثر در تشکیل جریان واریزه‌ای برای کاهش خسارات آن، ضروری و مفید به نظر می‌رسد. در این مقاله شرایط تشکیل جریان واریزه‌ای مورد بحث قرار گرفته است. به دنبال یک رگبار شدید و به نسبت کوتاه، در شهر ماسوله سیلاب عظیمی جاری و به همراه خود مقادیر بسیار زیادی گل و لای و قطعات بزرگ سنگ موجود در مسیر را حمل و با انسداد پل ابتدای شهر، سیلاب به سوی خیابان اصلی منحرف و خسارات قابل توجهی به تأسیسات شهر و خودروهای موجود در مسیر وارد نمود. به طور کلی مناطق ناپایدار موجود در حوضه، حدود 40 درصد کل زیرحوضه را تشکیل می‌دهند. حرکات توده­ای به صورت ریزش، لغزش و جریان نمودار می‌‌شوند. لغزش­های سنگی در بخش خروجی حوضه (جنوب حوضه) به تنهایی حدود 7/25 درصد از کل مساحت حوزه را در بر می­گیرند. به منظور تعیین دبی به لحاظ حمل مصالح از روش‌های مختلف استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل روش‌ها و انطباق آن با شرایط منطقه و اندازه‌گیری‌های صحرایی، بهترین روش برای محاسبه مقدار دبی جریان واریزه‌ای انتخاب شد. نتایج بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهد که مقاطع رودخانه در بالادست، برای عبور قطعات بزرگ سنگ مناسب نبوده و قطعه سنگ بزرگی که دهانه پل ابتدای شهر را مسدود و باعث انحراف جریان سیلاب به داخل شهر شدﻩ، از مصالح زمین لغزش بزرگ پایین دست تأمین شده است.