لرزه‌خیزی القایی در مخزن سد مسجد سلیمان (جنوب باختر ایران)

Abstract

قرار گرفتن سد مسجد سلیمان در زون لرزه زمین‌ساختی زاگرس که یکی از فعال‌ترین زون‌های لرزه‌زمین‌ساختی ایران است، ضرورت انجام مطالعات گسترده و بویژه بررسی اثر دریاچه سد آن (ارتفاع 177 متر و حجم 261 میلیون متر مکعب) بر تغییرات آهنگ لرزه‌خیزی منطقه را بیش از پیش آشکار می‌سازد. به دنبال اتمام آبگیری مخزن (25/06/2002) و با توجه به داده‌های شبکه‌های ملی و جهانی چون کاتالوگ پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله (<span style="font-family: Times New Roman;">IIEES</span>) و کاتالوگ (<span style="font-family: Times New Roman;">EHB</span>)، افزایش لرزه‌خیزی در گستره مخزن سد دیده می‌شود و 90 روز پس از اتمام آبگیری در تاریخ 25/09/2002، زمین‌لرزه‌ای با بزرگی 6/5= <span style="font-family: Times New Roman;">M_w</span> در منطقه سد مسجد سلیمان رخ می‌دهد. شبکه لرزه‌نگاری محلی در منطقه سد از ماه ژوئن سال 2006 نصب شد و اطلاعات لرزه‌ای در فاصله زمانی 15 ماه تا ماه آگوست سال 2007 مورد بررسی قرار گرفت. بزرگ‌ترین زمین‌لرزه‌های رخ داده در بازه زمانی نصب شبکه لرزه‌نگاری محلی بزرگاهایی معادل 6/3= <span style="font-family: Times New Roman;">M_L</span> و 9/3= <span style="font-family: Times New Roman;">M_L</span>داشتند. مطالعات آماری صورت گرفته همگی دلالت بر القایی بودن زمین‌لرزه‌های رخ داده در منطقه سد دارند. به رغم نداشتن یک شبکه محلی در هنگام رخداد زمین‌لرزه 25/09/2002 (6/5= <span style="font-family: Times New Roman;">M_w</span>) به روشنی می‌توان القایی بودن این زمین‌لرزه را با استفاده از نتایج حاصل از محاسبات آماری انجام شده و به لطف داشتن منحنی تغییرات سطح تراز آب از ابتدای آبگیری مخزن و نیز پس‌لرزه‌های مکان‌یابی شده این زمین‌لرزه توسط تک ایستگاه نصب شده در محل مخزن، اثبات کرد. زمین‌لرزه 25/09/2002 مسجد سلیمان با بزرگی6/5= <span style="font-family: Times New Roman;">M_w</span> در واقع نخستین و بزرگ‌ترین زمین‌لرزه القایی است که در ایران شناسایی و روی داده است.