هیدروژئوشیمی و بررسی کیفیت آب چشمه ها و آب های آشامیدنی روستاهای واقع در حوضه آبریز رودخانه آغ دره، شمال باختر تکاب، استان آذربایجان غربی

Abstract

مقایسه متغیرهای فیزیکوشیمیایی(<span style="font-family: Times New Roman;">pH</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Eh</span>،<span style="font-family: Times New Roman;">EC </span>،<span style="font-family: Times New Roman;">TDS </span>،<span style="font-family: Times New Roman;">TH </span>، <span style="font-family: Times New Roman;">TA</span>، دما و شوری) اندازه­گیری شده و تجزیه­های شیمیایی نمونه­های آب چشمه­ها و آب‌های آشامیدنی روستاهای واقع در حوضه آبریز رودخانه آغ­دره در شمال‌باختری شهرستان تکاب تفاوت­های چشمگیری را نشان داده است. بر اساس این نتایج، در میان چشمه­های آب نمونه­برداری شده کمترین مقادیر <span style="font-family: Times New Roman;">pH</span> و بیشترین مقادیر <span style="font-family: Times New Roman;">TDS</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">EC</span>، شوری، سختی کل، قلیائیت کل، غلظت کاتیون­ها، آنیون­ها و عناصر بالقوه سمناک <span style="font-family: Times New Roman;">As</span> و<span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> به چشمه­ واقع در پایین­دست معدن متروکه آنتیموان آغ­دره بالا (چشمه<span style="font-family: Times New Roman;">Aq.D1-1</span>) و چشمه واقع در پایین­دست سدهای باطله واحد استحصال طلای آغ­دره (چشمه <span style="font-family: Times New Roman;">Aq.D5</span>) تعلق دارد. غلظت کل <span style="font-family: Times New Roman;">As</span> و<span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> در چشمه<span style="font-family: Times New Roman;">Aq.D1-1</span> به‌ترتیب <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 3753 و <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 320 و در چشمه <span style="font-family: Times New Roman;">Aq.D5</span> به‌ترتیب <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 162 و <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 3 است. در میان نمونه­های آب­ آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه بالاترین غلظت <span style="font-family: Times New Roman;">As</span>0 به‌آب آشامیدنی روستای آغ­دره پایین با غلظت کل <span style="font-family: Times New Roman;">As</span> <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 29 و در مورد <span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> به آب آشامیدنی روستای آغ­دره وسط با غلظت کل <span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> <span style="font-family: Times New Roman;">g/l</span>μ 5 تعلق دارد. بر اساس مقادیر مجاز اشاره شده در استانداردهای بین­المللی، غلظت کاتیون­ها و آنیون­های اصلی و مقادیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی (به غیر از سختی کل) نمونه­های آب چشمه­ها و آب­های آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادیر مجاز تعیین شده قرار دارند. با توجه به بررسی­های صورت گرفته مشخص شده است که آلودگی <span style="font-family: Times New Roman;">As</span> و<span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> چشمه <span style="font-family: Times New Roman;">Aq.D1-1</span> منشأ زمین­زاد <span style="font-family: Times New Roman;">(geogenic)</span> دارد و از شیل­های سیاه با غلظت بالایی از عناصر<span style="font-family: Times New Roman;">As</span> و<span style="font-family: Times New Roman;">Sb</span> ناشی شده است، در حالی که آلوده شدن آب چشمه <span style="font-family: Times New Roman;">Sp.5</span> منشأ انسان‌زاد <span style="font-family: Times New Roman;">(anthropogenic)</span> دارد و از نشت پساب ذخیره شده در پشت سدهای باطله واحد استحصال طلای آغ­دره و نفوذ آن به‌آب چشمه­های پایین­دست ایجاد شده است.