ارزیابی ژئوشیمیایی سازند سورمه به‏عنوان سنگ منشأ احتمالی در میدان پارس جنوبی

Abstract

با توجه به گسترش زیاد سازند سورمه در ناحیه خلیج فارس، این سازند به‏عنوان یک سنگ منشأ احتمالی برای میادین واقع در این ناحیه از جمله میدان پارس جنوبی مطرح است. برای بررسی توان هیدروکربن‎زایی این سازند، ارزیابی ژئوشیمیایی آن با استفاده از روش‏های متداول مطالعات ژئوشیمیایی مانند پیرولیز راک- اول، کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی(GC-MS) صورت گرفت. بر اساس داده‌های پیرولیز راک- اول کروژن موجود در این سازند از نوع II و III است. از سوی دیگر، این سازند از نظر محتوای ماده آلی فقیر است و پتانسیل هیدروکربن‌زایی مناسبی ندارد. مقایسه نتایج تحلیل‌های تکمیلی (GC,GC-MS) بر روی نمونه‌های این سازند و نمونه نفت میدان بیانگر وجود شباهت بسیار میان ویژگی‌های ژئوشیمیایی این دو است. مقایسه در ‌صد اجزای سازنده مواد آلی (SARA) سازند سورمه و نفت میدان، نشــان‌دهنده وجود ویژگی‎هــای نفت‌های پارافینیک- نفتنیک برای هر دو نمونه است. مطالعات بیومارکرهای شاخص از نوع استران‌ها (m/z=217) و تری‏ترپن‏ها (m/z=191) نشان داد که مواد آلی موجود در سازند سورمه و مواد آلی مولد نفت میدان بلوغی متوسط (اوایل پنجره نفت‌زایی) منشأ دریای باز و اندکی قاره‎ای دارند که در محیطی کربناتی و نیمه احیایی ته‌نشین شده‎اند. بر اساس نتایج تجزیه پیرولیز راک- اول می‏توان گفت که سازند سورمه در این ناحیه به‏عنوان سنگ منشأ احتمالی تولیدکننده نفت میدان پارس جنوبی (دست کم به‎صورت محلی) معرفی نمی‎شود و وجود ویژگی‎های یکسان ژئوشیمیایی میان مواد آلی موجود در این سازند و نمونه نفت‎های این میدان صرفاً به‎دلیل آلودگی شدید این سازند به نفت مهاجرتی عبور کرده از این سازند است.