بهره گیری از روش تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی خطر لرزه ای، مطالعه موردی: استان خوزستان

Abstract

ایران یکی از زلزله‌خیرترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود و شهرهای آن بر اثر این پدیدة طبیعی آسیب‌های فراوانی دیده‌اند. استان خوزستان با توجه به شرایط زمین‌ساختی و و جود گسل‌های اصلی و فرعی در اطراف آن و ثبت زمین‌لرزه‌ها در این منطقه در بازه‌های زمانی مختلف از این قاعده مستثنی نیست. در پژوهش حاضر سعی شده تا پهنه‌بندی خطر لرزه‌ای استان خوزستان با توجه به قرار گرفتن بخشی از آن در ایالت لرزه‌خیزی زاگرس، مورد شناسایی قرار گیرد. در راستای دست‌یابی به این هدف از داده‌های زمین‌شناسی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سامانه پشتیبان تصمیم جی‌آی‌اس بهره گرفته شد. که لایه‌های اطلاعاتی مورد استفاده در این مطالعه عبارت‌اند از: مدل رقومی ارتفاع (DEM)، شیب زمین، چگالی گسل‌ها، چگالی زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر، فاصله از گسل‌ها، فاصله از زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر و لایه‌ی درون‌یابی شده بزرگی زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر استان خوزستان. نتایج این پژوهش نشان داد، قسمت‌های شمال‌شرقی و شمال استان خوزستان از بالاترین خطر زمین-لرزه‌ای برخوردار هستند که شهرهایی مانند مسجدسلیمان، اندیکا و ایذه دارای پتانسیل لرزه‌ای بالا، شهرهایی مانند دزفول، لالی و گتوند دارای پتانسیل لرزه‌ای متوسط و شهرهایی مانند اهواز، آبادان و دشت آزادگان دارای پتانسیل لرزه‌ای بسیار کمند. زمین‌لرزه‌های 10 سال اخیر استان خوزستان نیز همپوشانی مناسبی با نقاط با ریسک بالا از خود نشان داد. علت بالا بودن خطر زلزله در این مناطق را می‌توان به وجود گسل‌های فراوان، فعالیت‌های انسانی زیاد نظیر سدسازی، استخراج از سفر‌ه‌های آب‌های زیرزمینی در مناطقی که گسل فعال دارند و آزادشدگی انرژی لرزشی گسل‌های فعال دانست.