مقایسه روش‌های خوشه‌بندی در تهیه نقشه پتانسیل معدنی در بی‌هنجاری باریکا، آذربایجان غربی

Abstract

امروزه تلفیق داده‌های زمین مرجع با استفاده از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، به صورت گسترده‌ای به‌کار گرفته می‌شود. در این روش‌ها، تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با توجه به‌ کیفیت و کمیت داده‌ها و به‌کارگیری روش‌های وزن‌دهی مناسب صورت می‌گیرد. در پایان با استفاده از روش‌های تقسیم‌بندی مانند روش فواصل هندسی، نقشه پتانسیل معدنی تهیه می‌شود. روش‌های خوشه‌بندی که استفاده از آنها در پردازش داده‌ها در حال افزایش است، با توجه به میزان شباهت میان داده‌ای، نمونه‌ها را میان گروه‌های مشخص تقسیم می‌کند. در این پژوهش روش تهیه نقشه پتانسیل معدنی با هدف اکتشاف طلا با استفاده از روش خوشه‌بندی میانگین‌های -K و میانگین‌های-K فازی بررسی می‌شود. پس از آن نتایج این روش‌ها با نقشه پتانسیل معدنی که در محیط GIS با استفاده از مدل تلفیق همپوشانی اندیس‌ها برای منطقه باریکا در برگه 1:100000 آلوت در جنوب آذربایجان غربی تهیه شده، مقایسه می‌شود. در منطقه باریکا به‌ دلیل در دسترس نبودن نقاط حفاری در دسترس نمی‌توان تعداد کلاس‌ها و مرز هر کلاس برای تعیین امتیازات نقشه نهایی را با روش‌های متداول مشخص کرد، ولی در روش‌های خوشه‌بندی، تعیین آستانه برای تعداد کلاس مفروض به‌‌صورت خودکار و بر پایه میزان شباهت داده‌ها به‎ خوبی انجام می‌شود. افزون بر این با استفاده از روش‌های خوشه‌بندی می‌توان شمار کلاس بهینه برای نمایش امتیاز‌های نقشه پتانسیل را نیز تعیین کرد که در این پژوهش انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که هر دو روش، خوشه‌بندی و همپوشانی اندیس‌ها، پرپتانسیل‌ترین محدوده را تقریباً مشابه یکدیگر به‌دست آورده‌اند با این تفاوت که روش خوشه‌بندی به اطلاعات کمتری نسبت به منطقه مورد بررسی نیاز دارد در حالی که در روش همپوشانی اندیس‌ها، وزن‎دهی داده‌ها و تعیین آستانه برای تعیین مرز امتیازات پایانی به اطلاعات بیشتری نیاز دارد.