کانی‌شناسی، زمین‌شیمی و کاربردهای صنعتی کانسنگ‌های ‌ بوکسیت درزی‌ولی، خاور بوکان، شمال‌باختر ایران

Abstract

نهشته بوکسیت درزی‌ولی، در فاصله 20 کیلومتری خاور بوکان، جنوب استان آذربایجان‌غربی (شمال باختر ایران) واقع شده است. این نهشته به صورت لایه‌ها و عدسی‌های منفصل چینه‌سان در درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) گسترش یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که آب‌های سطحی با ماهیت اکسیدی- اسیدی و آب‌های زیرزمینی با ماهیت بازی- احیا نقش بارزی در توسعه و تکامل این نهشته ایفا نموده‌اند. بر اساس شواهد صحرایی و مطالعات زمین‌شیمیایی، سنگ‌های بازالتی محتمل‌ترین سنگ مادر این نهشته هستند. محاسبات فاکتور غنی‌شدگی آشکار می‌کنند که عناصر Si، Ca، Mg، Na، K، Mn، Co، Rb و Hf در طی تکوین این نهشته شسته شده، و عناصر Al، Ti، V، Th، Ga، Zr، Nb، U، و Cr غنی شده‌اند. این در حالی است که عناصر Fe، P، Ni، Ba، و Y متحمل فرایندهای شستشو- تثبیت شده‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهند که عواملی مانند جذب سطحی، روبش، تمرکزهای بازماندی، بافرینگ محلول‌های هوازده کننده توسط سنگ بستر کربناتی، کنترل کانیایی، تفاوت در شدت دگرسانی، مواد آلی، و نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی نقش ارزنده‌ای در توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی در این نهشته ایفا نموده‌اند. این مطالعه همچنین آشکار می‌کند که کانسنگ‌های فقیر از آهن و غنی از آهن این نهشته به ترتیب ویژگی‌های مناسبی برای استفاده در صنایع دیرگداز و سیمان را دارا هستند.