تبارشناسی و بررسی حدیث گفتگوی خداوند با عقل (اَقبِل فَاَقبَلَ)

Abstract

احادیثی با مضمون سخن‌گفتن خداوند با عقل و اطاعتش از خدا، از معصومان  صادر شده است. خداوند در روایات مذکور به عقل فرمان می‌دهد «اَقبِل: روبیاور» و عقل نیز رو می‌آورد: «فَاَقبَل». احادیث یادشده به مدح عقل پرداخته و آن را ملاک ثواب و عقاب می‌شمارد ولی با اینکه در کتب حدیثی به صورت فراوان نقل شده، مقاله‌ای یافت نشد که احادیث «اَقبِل فَاَقبَلَ» را به صورت مستقل تخریج کرده و اعتبار حدیثی‌اش را بیان کرده باشد. کثرت اسناد متفاوت یا مشترک و صحّت آن، سبب اطمینان به صدور حدیث می‌شود. نوشتار حاضر با هدف بیان حکم اسناد و اعتبارسنجی روایات «اَقبِل فَاَقبَلَ» به نگارش درآمده و ذکر متون مختلف احادیث از فواید آن است. این مقاله از سه بخش تشکیل شده و در مجموع به 55 سند مستقل و غیر مستقل از احادیث مذکور در کتاب‌های حدیثی فریقین و زیدیه دست یافته که تواتر آن را ثابت می‌کند.