ارزیابی اثر توسعه سیستم‌های آبیاری، سناریوهای الگوی کشت و کم‌آبیاری بر بهره‌وری آب در شبکه آبیاری قزوین به روش پویایی سیستم‌ها

Abstract

یکی از بحرانی‌ترین چالش‌های حال حاضر بشر، رفع بحران آب است. در این پژوهش با استفاده از روش پویایی سیستم‌ها و نرم افزار Vensim به مطالعه و ارزیابی­ سناریوهای مختلفی که بر بهره­وری آب اثر خواهد گذاشت، از جمله اثر توسعه سامانه­های آبیاری تحت فشار، الگوی کشت و کم آبیاری پرداخته شد. نتایج نشان داد توسعه آبیاری تحت فشار در سطح شبکه قزوین، موجب افزایش بهره‌وری فیزیکی آب می‌شود و بسته به نوع الگوی کشت و سطح کم‌آبیاری می‌تواند موجب افزایش و یا کاهش بهره‌وری اقتصادی شود. بیشترین و کمترین حجم آب مورد نیاز سالانه شبکه آبیاری در سناریوهای ترکیبی به­ترتیب مربوط به تیمارهای “CPS 3 FI MIDS 15%" و “CPS 8 DI 60% MIDS 45%" به مقدار 11738 و 2761 مترمکعب در هکتار بود. بهره‌وری آب اقتصادی در سطح شبکه در سناریوهای الگوی کشت CPS 8 و CPS 4 در مقایسه با بهره‌وری آب اقتصادی الگوی کشت موجود CPS 1 به­ترتیب 51 و 2/25 درصد افزایش داشته است و بهره‌وری آب فیزیکی در سطح شبکه در سناریوهای الگوی کشت CPS 4، CPS 7 و CPS 8 در مقایسه با بهره‌وری آب فیزیکی الگوی کشت موجود به­ترتیب 4/35، 1/35 و 3/27 درصد افزایش داشته است. از آن­جای­که الگوی کشت بر بهره‌وری اقتصادی و فیزیکی آب در سطح شبکه اثر قابل ملاحظه‌ای دارد، لذا بایستی تمهیداتی بر کنترل الگوی کشت انجام شود. این تمهیدات می‌تواند ترکیبی از رویکردهای آموزشی، ترویجی و یا تنظیم­گری باشد.