بازخوانی مفهوم «قلب» از منظر قرآن و روایات و کاربست آن در زندگی انسان

Abstract

بررسی نقش و جایگاه هریک از اعضا و جوارح بدن، برای داشتن زندگی سالم و مؤمنانه دارای اهمیت ویژه­ای است. از سویی، اهمیت و نقش حیاتی آ­نها در زندگی انسان مؤمن، یادآوری و تشریح شده و سبب مراقبت انسان در حفظ سلامت می‌گردد و از سوی دیگر، موجب آشنایی با وظایف دینی انسان‌ درباره هریک از اعضای بدن خواهد شد. این امر به‌قدری مهم است که قرآن اگر بخواهد عوامل انحطاط و تعالی افراد را بیان کند، به عدم بهره­گیری آنان از پاره‌ای از اعضا و جوارح استناد می‌کند. در احادیث معصومان((ع)) نیز به کار‌برد و اهمیت اعضا و جوارح توجه خاصّی شده است. نوشتار حاضر، مفهوم یکی از مهم­ترین اعضای بدن، یعنی «قلب» را به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی مورد کاوش قرار داده است. نتیجه اینکه در قرآن، قلب در معنای عقل و درک، روح و جان و مرکز عواطف استعمال شده است. در روایات نیز از قلب به‌عنوان عضو اصلی بدن یاد شده و به منزلت والای قلب نسبت به سایر اعضای بدن، حالات و انواع آن پرداخته شده است. از جمله تأثیرات مثبت قلب در زندگی، می­توان به حسن ظنّ به خداوند، نیت تقرّب در انجام عبادات و یاد خدا اشاره کرد. در مقابل، آسیب­های قلب، سوء ظنّ به خدا و مردم و تفکّر درباره گناه است.