سیاست نظامی نادرشاه افشار در قفقاز

Abstract

<strong>قفقاز از زمان باستان تاکنون دارای اهمیت راهبردی بوده است و قدرت­های بزرگ مختلفی از جمله ایران، عثمانی و روسیه تزاری برای چندین سده بر سر تسلط آن با یکدیگر در کشمکش بودند. این منطقه همواره جایگاه ویژه‌ای در سیاست­های زمامداران ایرانی داشته است و آنان با توجه به میزان قدرت‌شان، در گسترش نفوذ و تثبیت حاکمیت خود در قفقاز به تکاپو می­پرداختند. سقوط دولت صفوی در ایران و فقدان حکومت مرکزی قدرتمند، قفقاز را صحنه منازعات و رقابت­ دولت­های عثمانی و روسیه با ایران نمود. دولت عثمانی به­ بهانه حمایت از هم­کیشان سنی خود و دولت روسیه به بهانه حمایت از مسیحیان قفقاز، شروع به قدرت­نمایی و تصرف نواحی مختلف این منطقه کردند. ظهور نادر در صحنه سیاسی ایران سبب شد که این دولت­ها، بر سر مسائل قفقاز با وی وارد منازعات جدی و بلندمدت شوند. نادرشاه به مدت یک دهه با جنگ­های طولانی­مدت در اران، شروان، ایروان، گرجستان و داغستان توانست حاکمیت ایران بر قفقاز را احیاء کند. هدف این مقاله، بررسی فتوحات سیاسی و نظامی نادر، پیش و پس از رسیدن به سلطنت در منطقه قفقاز است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. یافته پژوهش حاضر حاکی از آن است که سیاست­های واقع­گرایانه و حساب­شده نادرشاه در قفقاز، ضمن برقراری حاکمیت دگرباره ایران بر این منطقه، جدایی قفقاز از ایران را تا اوایل دوره قاجاریه به تعویق انداخت.</strong>