نقش گروه‌های معارضِ کُرد در مناسبات ایران و ترکیه در دورة پهلوی اول

Abstract

<strong>در سال 1923م. با فروپاشی و تجزیۀ امپراتوری عثمانی به دولت‌های کوچکتر، کشور ترکیه امروزی شکل گرفت. </strong><strong>آغاز دوران سلطنت پهلوی در ایران و حکومت کمال آتاتورک در کشور جدید ترکیه، این دو کشور را در فرآیند نظم جهانی دوشادوش یکدیگر قرار داد. در این مقطع، یکی از نقاط برخورد میان ایران و ترکیه که ریشه در حوادث اواخر قرن نوزدهم داشت، مسألة کُردها و شورش آنان در مناطق شرق و جنوب شرق ترکیه بود. این </strong><strong>پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش‌هاست: چه عوامل منطقه‌ای و داخلی سبب حضور گروه‌های معارض کُرد در روابط دوجانبه شد؟ ماهیت نقش این گروه‌ها چه بود؟ و ورود آنها به عرصة روابط دوجانبه چه تأثیری بر مناسبات دو کشور داشت؟ در واقع، مسألة گروه‌های معارض کُرد، معلول تیرگی روابط دو کشور بود و نه علت آن؛ به ویژه به سبب مشخص نبودن حدود و مرزها در روابط دوجانبه، گروه‌های مذکور در نقش ابزار فشار ظاهر می‌شدند: هرگاه مناسبات دو کشور رو به وخامت می‌رفت، نقش گروه‌های معارض گسترش می‌یافت و بر عکس هرگاه از سطح تشنج در روابط کاسته می‌شد، نقش گروه‌های معارض نیز رنگ می‌باخت.</strong>