واکاوی و ارزیابی نشان‌واره‌های اقتدارگرایی در مدینه فاضله

Abstract

مدینه فاضله به‌عنوان مدینه مطلوب در فلسفه سیاسی کلاسیک اسلامی، در معرض این انتقاد قرار دارد که مدینه‌ای اقتدارگراست. هرچند فیلسوفان مسلمان کلاسیک، مدینه تغلب را از گونه‌های مدن غیرفاضله قرار داده‌اند و مدینه فاضله را از آن متمایز دانسته‌اند. اما چون اقتدارگرایی از استبداد کلاسیک تفاوت دارد، بررسی نسبت مدینه فاضله با اقتدارگرایی ضروری به نظر می‌رسد.برخی سامان مدینه فاضله را اقتدارگرایانه دانسته‌اند و برخی هم بدون تصریح به اقتدارگرایانه بودن آن، به وجود نشان‌واره‌های اقتدارگرایی در مدینه فاضله اذعان کرده‌اند. این مقاله نشان‌واره‌های اقتدارگرایی در مدینه فاضله را از متون نویسندگان بومی و غربی استخراج کرده و سپس با استفاده از روش تفسیری، به ارزیابی آن می‌پردازد. رئیس اول، اشتراک آراء، نوابت، خطابه و جمع‌گرایی مهم‌ترین نشان‌واره‌های اقتدارگرایی در مدینه فاضله‌اند که در این مقاله بررسی و ارزیابی می‌گردند. نتیجه تحقیق اینکه با تکیه بر شواهد ارائه‌شده معلوم می‌‌گردد که هیچ‌کدام از این نشان‌واره‌ها، بر اقتدارگرا بودن مدینه فاضله دلالت ندارند.