گذار در ساختار اقتصاد جهانی؛ رفتار اقتصادی قدرت‌‌های بزرگ در دورۀ گذار

Abstract

اقتصاد همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین مبانی تعامل میان بازیگران جهانی مطرح بوده است. تاکید بر نقش محوری اقتصاد در سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ موجب شده است تا در شرایط مختلف، هندسه ساختاری قدرت و به دنبال آن جایگاه ساختاری کشورها دچار تغییر و تحول شود. این جابجایی‌ها منجر به ایجاد تغییرات جدی در میزان تاثیر و نفوذ بازیگران، و تلاش فراگیر از سوی قدرت‌های نوظهور برای بازتعریف هنجارها، قواعد و ترتیبات نهادی متداول گردیده است. دوران گذار، مقطعی سیال برای فضای اقتصاد جهانی محسوب می‌شود که الگوهای رفتاری منحصر بفردی را برای اصلی‌ترین بازیگران ساختار جهانی به همراه خواهد داشت. براین اساس، پرسش کلیدی مقاله آن است که در دوران گذار، مجموعه کنش‌ها و واکنش‌های قدرت‌های جهانی نسبت به تحولات ساختار اقتصادی جهان از چه مولفه‌هایی برخوردار خو.اهد بود؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که موج فراگیر انتقال جریانات سرمایه‌ای و تجاری از حوزه اقتصادهای غرب‌محور (به رهبری ایالات متحده) به سایر جهات (چین، برزیل، هند، روسیه و ...) در حال پراکنش می‌باشد که موجب شده تا بتوان دو نوع الگوی رفتاری را مشاهده کرد. از یک سو برای ممانعت از آسیب‌پذیری و نیز ترمیم نقایص ساختار فعلی، اقدامات قابل توجهی از سوی ایالات متحده در حال پیگیری است. و از سوی دیگر، واکنش‌ها و رغبت بازیگران نوظهور برای بنای نظم نوین اقتصادی زمینه اصطکاک حداکثری را در ساختار نظام بین‌الملل فراهم آورده است.