تحلیل فضایی الگوی زیست پذیری کلان‌شهر تبریز

Abstract

در این پژوهش با کاربست متریک‌های فضایی به‌عنوان مقیاس جدید برنامه‌ریزی، وضعیت زیست پذیری کلان‌شهر تبریز بررسی خواهد شد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی ـ تحلیلی است. به‌منظور تحلیل الگوی زیست پذیری مناطق 10 گانه شهر تبریز شاخص‌های عملیاتی مستخرج از مبانی نظری در بازة 1387 الی 1397 تحلیل شدند. در بخش نخست برای بررسی الگوی زیست پذیری و آرایش فضایی شاخص‌ها، با تلفیق بیش از ۱۵ متغیر ابزاری به‌عنوان واحد پایه تحلیل و تعیین همبستگی فضایی آن‌ها، پهنه‌های 41/5 هکتاری (LPI) به‌عنوان سطح بهینه برای هر منطقه شهری در نظر گرفته شدند. در فرآیند پژوهش جهت تلفیق و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و واقعیت‌های موجود از نرم‌افزارهای Google Earth، Excel، Fragstats 4.2.1، Eviews و Arc GIS استفاده شد. مطابق نتایج تحلیل PCA بر روی مقادیر استانداردشده متریک‌ها، شاخص تراکم و پراکنش کاربری‌ها خروجی تحلیل87/57 درصد از واریانس پراکنش داده‌های 4 متریک مورداستفاده را شامل و در تمام 1390 متریک مورد تحلیل، 374 پهنه با توجه به هیستوگرام و دامنه پراکنش شاخص زیست پذیری که 1/0 تا 1 بوده است در 10 کلاس با دامنه زیست پذیری کم تا زیاد تعیین و نقشه طبقات به‌صورت یکپارچه تهیه شد. مطابق با تحلیل‌های انجام‌گرفته شاخص نهایی زیست پذیری کلان‌شهر تبریز بالاتر از میانگین متوسط است. بر این مبنا، منطقه ۵ کلان‌شهر تبریز با شاخص 9146/0 در متریک LPI مساحت 78/10 هکتار از کل مساحت منطقه و منطقه ۸ با شاخص 2419/0 در متریک PD و مساحت 90/54 هکتار بالاترین و پایین‌ترین مناطق زیست پذیر بوده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که بین شاخص زیست پذیری با نوع متریک همبستگی بالایی وجود دارد و در متریک LPI میزان دقت الگو بالاتر است.