بازخوانی دیدگاه صدرالمتألهین درباره ادراک حسی

Abstract

تبیین ویژگی‌های ادراک حسی، یک بخش از مجموعه مبانی‌ای است که برای تبیین نظام فکری منسجم «معرفت‌شناسی اسلامی» لازم است؛ زیرا ادراک حسی، اولین پل ارتباطی ما با خارج است. در این‌‍ میان، نمی‌توان دیدگاه‌های صدرالمتألّهین را نادیده گرفت. او نظرات قابل توجهی درباره ادراک حسی دارد که با نوآوری‌هایی همراه است. این نظرات، گاه به‌صراحت در سخنان او یافت می‌شوند؛ مثل اینکه صور حسی توسط واهب الصور یا نفس آفریده می‌شوند و گاه صریح نیستند و ممکن است از مبانی دیگر او به‌دست آیند؛ مثل اینکه ادراک حسی، حصولی است یا حضوری و یا اینکه ادراک حسی ماهیتاً خیالی است، به این معنا که تجرد ناقص دارد، و موارد دیگری ازاین‌دست. در این نوشتار، برخی از این نظرات به چالش کشیده شده است. یکی از مهم‌ترین نتایج این چالش‌ها این است که ادراک حسی، حصولی نیست.