تأثیرات آتش‌سوزی در دوره‌های مختلف زمانی بر ترکیب و تنوع بانک بذر خاک در جنگل‌های بلوط لرستان

Abstract

در بیشتر اکوسیستم‌ها اختلال از عوامل مهم تغییر ترکیب و ساختار جوامع است. تعیین تنوع و ترکیب بانـک بـذر خاک به‌منظور طراحـی برنامه‌های حفاظتی و احیایی ضروری است در مطالعة حاضر خصوصیات بانک بذر خاک در دوره‌های مختلف زمانی آتش‌سوزی (یک‌ساله، پنج‌ساله، ده‌ساله و شاهد) در شهرستان کوهدشت بررسی شد. در هر منطقه تعداد 40 قطعه‌ نمونه از عمق 0 تا 20 سانتی‌متری برداشت شد. برای برداشت نمونه‌های بانک بذر خاک از قاب فلزی 20×20 سانتی‌متری استفاده شد. نمونه‌ها پس از اعمال تیمار سرما به گلخانه منتقل و کشت شدند. اختلاف معنی‌داری بین شاخص‌های تشابه در مناطق چهارگانه وجود داشت. بیشترین تشابه بانک بذر خاک و پوشش روزمینی در مناطق شاهد و آتش‌سوزی 10 ساله است. نتایج تحلیل تطبیقی متعارف نشان داد که دوره‌های زمانی مختلف آتش‌سوزی و تأثیرات آنها بر شرایط رویشگاه به‌صورت آشکار در ترکیب بانک بذر خاک منعکس شده است. نتایج نشان داد که بین تراکم بانک بذر خاک در چهار منطقه اختلاف معنی‌داری وجود دارد. گونه‌های تروفیت و همی‌کریپتوفیت بیشترین تراکم بانک بذر خاک را در مناطق آتش‌سوزی و در منطقة شاهد گونه‌های کریپتوفیت بیشترین تراکم بانک بذر خاک را داشتند. تنوع شانون وینر، غنای مارگالف و یکنواختی پایلو بین چهار منطقه تفاوت معنی‌داری داشت و بیشترین تنوع در منطقة شاهد مشاهده شد. براساس نتایج تحقیق حاضر تغییرات رویشگاه پس از آتش‌سوزی در کوتاه‌مدت به‌صورت مشخص در ترکیب بانک بذر خاک نمایان می‌شود و این تغییرات با گذشت زمان بازیابی می‌شوند.