بررسی تاثیر تغییر کاربری دیم‌زار کم‌بازده به مدیریت جنگل زراعی بر ویژگیهای فیزیکی ذخیره کربن آلی خاک

Abstract

عامل انسانی از عواملی است که با نحوه مدیریت همانند تغییر پوشش گیاهی و یا نوع استفاده از اراضی، و تاثیر بر مقدار کربن آلی و موجودات زنده‌ی خاک، در تشکیل و تکامل خاک اثرگذار باشد. در ‌این پژوهش اثر تغییر کاربری دیم‌زارها به مدیریت جنگل زراعی در ویژگیهای کمی و کیفی ذخایر کربن کربن آلی خاک مورد بررسی قرار گرفت. برای ‌این منظور تغییر کاربری دیم‌زار به جنگل زراعی با دیگر الگوهای کشت دیم‌زارها از جمله الگوی سنتی لگوم غلات با خاک‌و‌رزی متوسط و دیگر الگوهای کشت نظیر خاک‌ورزی متراکم و سوزاندن بقایا مقایسه گردید. نتایج نشان داد که اجزاء کربن سبک آزاد و درون خاکدانه‌ای در سامانه جنگل-زراعی بیش از دو برابر دیم‌زارهای با کمینه خاک‌ورزی و تناوب گونه‌های لگوم و بیش از 10 برابر همین اجزاء کربن در سامانه‌های خاکورزی شدید همراه با کلش‌سوزانی است. مقادیر کربن آلی ذره‌ای بزرگتر از 250 میکرون، کربن آلی ذره‌ای بین 53 تا 250 میکرون و کربن آلی کوچکتر از 53 میکرون به ترتیب در مزارع دیم جنگل زراعی 7/3، 6/4 و 22 گرم در کیلوگرم خاک بود. ‌این در حالی است که مقادیر ‌این اجزاء کربن در دیم‌زارهای با خاک‌ورزی شدید و کلش‌سوزانی بطور متوسط به ترتیب 2/0، 3/0 و 4 گرم در کیلوگرم خاک بودند. بدین ترتیب تغییر کاربری اراضی از دیمزار بویزه دیمزار کم بازده به جنگل- زراعی ضمن حفظ و ارتقاء ذخایر کربن آلی خاک، دوره برگشت و تصاعد کربن به اتمسفر را طولانی‌تر نموده و در حفظ تعادل بیلان کربن اتمسفر و بیوسفر کمک شایانی می‌کند