اثر اندازه روشنه‌های پوشش تاجی بر فعالیت‌های زیستی و اجزای مادة آلی خاک در یک تودة جنگلی راش

Abstract

در اکوسیستم‌های جنگلی، روشنه‌های پوشش تاجی اهمیت زیادی در چرخة عناصر غذایی دارند. در پژوهش حاضر، ارتباط سطوح مختلف روشنه‌ها (200، 400، 600 و >600 مترمربع) با مشخصه‌های زیستی (زی‌تودة کرم‌های خاکی، تنفس میکروبی، معدنی شدن نیتروژن، زی‌تودة میکربی کربن، زی‌تودة میکروبی نیتروژن، کربن و نیتروژن آلی ذره‌ای) و فیزیکوشیمیایی (وزن مخصوص ظاهری، بافت، رطوبت، اسیدیته، کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم قابل‌جذب) خاک (عمق 15-0 سانتی‌متری) در جنگل‌های راش سردآبرود کلارآباد بررسی شد. نمونه‌برداری خاک از سه نقطه در بخش مرکزی هر روشنه و همچنین زیر تاج‌پوشش بسته صورت گرفت و یک نمونة ترکیبی از هر موقعیت برای بررسی به آزمایشگاه انتقال داده شد. مطابق با یافته‌ها، مشخصه‌های فیزیکوشیمیایی خاک (به‌جز محتوای سیلت و کلسیم قابل جذب) به‌طور معنی‌داری متأثر از سطوح مختلف روشنه‌ها بود. همچنین بیشترین تجمع کرم‌های خاکی در زیر تاج‌پوشش بسته بود و با افزایش سطح روشنه‌ها از جمعیت آنها کاسته شد. مقادیر مشخصه‌های تنفس میکربی، معدنی شدن نیتروژن، کربن و نیتروژن آلی ذره‌ای با افزایش سطح روشنه‌ها دارای روند افزایشی بود. زی‌تودة میکروبی کربن در زیر تاج‌پوشش بسته نسبت به سطوح مختلف روشنه‌ها مقادیر بیشتری را نشان داد، درحالی که بیشترین مقدار زی‌تودة میکروبی نیتروژن به روشنه‌های با سطح 400 مترمربع اختصاص داشت. مطابق پژوهش حاضر، بیشترین مقادیر مشخصه‌های زیستی و شیمیایی خاک به روشنه‌های تاجی با سطح 400 مترمربع اختصاص داشت و در روشنه‌های بزرگ‌تر به دلیل تجزیة زیاد و آبشویی‌های فراوان کاهش عناصر غذایی خاک مشاهده شد.