مقایسة مقدار جذب فلز سرب در اندام های مختلف (ریشه، ساقه و برگ) نهال های یکسالة دو گونة بلوط ایرانی(Quercus brantii) و بنه (Pistacia atlantica) به روش محلول پاشی

Abstract

فلزات سنگین، عناصری با وزن اتمی زیاد هستند و مقادیر زیاد این فلزات ممکن است برای موجودات زنده مضر باشد. سرب یکی از مهم‌ترین این فلزات است که هم در منابع آب و خاک و هم در هوا پراکنش وسیعی دارد و ممکن است مشکلات مختلفی را برای سلامت انسان ایجاد کند. هدف از اجرای این پژوهش، بررسی توان زیست‌پالایی سرب توسط دو گونۀ بلوط ایرانی (<em>Quercus</em> <em>brantii</em>) و پستۀ وحشی (<em>Pistacia atlantica</em>) است. به‌این منظور، نهال‌های یکسالۀ آنها با غلظت‌های مختلف 0، 50، 250، 500، 1000 و ppm 2000 از آلایندۀ سرب (نیترات سرب) تیمار شدند. این تحقیق در قالب طرح فاکتوریل بر پایۀ طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور، نوع گونه و سطوح غلظت مصرفی با سه تکرار اجرا شد. زمان اعمال آلودگی‌ها در آخر خرداد بود، به‌این صورت که 100 میلی‌لیتر از محلول نمک نیترات سرب با غلظت‌های تهیه‌شده، بر روی هر نهال گلدانی طی سه مرحله با فاصلۀ زمانی هفت روز، پاشیده‌ شد. سپس با استفاده از روش جذب اتمی مقدار آلایندۀ تجمع‌یافته در نمونه‌های برداشت‌شده از برگ، ساقه، ریشه و خاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که دو گونۀ جنگلی بنه و بلوط ایرانی در ارتباط با انباشت آلایندۀ‌ سرب در ردۀ گیاهان ابرجاذب قرار گرفتند. با توجه به میانگین‌های جذب اندامی برای برگ مرداد و مهر، گونۀ بنه دارای بیشترین مقدار جذب برگی بود، درحالی‌که بیشترین مقدار جذب ریشه‌ای مربوط به گونۀ بلوط ایرانی بود. مقدار جذب آلاینده در برگ‌ها نسبت به ریشه، ساقه و خاک، بیشتر به نوع گونه و غلظت مصرفی بستگی دارد. معنی‌دار بودن اختلاف مقادیر جذب سرب بین برگ مرداد و مهر در گونۀ بنه از غلظت ppm 250 به بالا است، در حالی‌که در غلظت‌های دیگر، این اختلاف معنی‌دار نیست و به‌نظر می‌رسد این موضوع نشان‌دهندة عدم انتقال سرب به ساقه در غلظت‌های کم در این گونه است.