امکان استفاده از باکتری‌های محرک رشد در عملیات احیای جنگل‌های بلوط (مطالعۀ موردی: ایستگاه گاران، مریوان)

Abstract

به‌دلیل دخل و تصرف‌ فراوان و بهره‌برداری‌های بی‌رویه به‌تدریج از مساحت جنگل‌های بلوط در مناطق رویشی مختلف کاسته شده است. با توجه به اهمیت بلوط در اکوسیستم ایران به‌ویژه ناحیۀ رویشی زاگرس، لزوم احیای رویشگاه‌های تخریب‌شده بیش از پیش احساس می‌شود. در این پژوهش، تأثیر باکتری‌های محلول‌کنندۀ فسفات معدنی جداشده از خاک نواحی رویشی زاگرس بر زنده‌مانی و رشد نونهال‌های دو گونۀ برودار و وی‌ول بررسی شده است. ابتدا نمونه‌برداری از خاک منطقۀ ریزوسفری درختان برودار و وی‌ول در ایستگاه پل‌گاران انجام گرفت و باکتری‌های محلول‌کنندۀ فسفات از آنها جدا شده و با استفاده از آزمون‌های بیوشیمیایی در سطح جنس شناسایی شدند. بذرهای جمع‌آوری‌شده پس از مایه‌زنی در ایستگاه پل‌گاران کاشته شدند. پژوهش براساس آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با استفاده از متغیر گونۀ بلوط (در دو سطح) و جنس باکتری (در پنج سطح) انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر گونه و باکتری بر زنده‌مانی گونه‌ها معنی‌دار نیست، اما باکتری‌ها موجب افزایش رشد طولی، رشد قطری و درصد وزن خشک‌ریشۀ نونهال‌های برودار و وی‌ول شدند. براساس مقایسۀ میانگین پارامترهای رشد طولی، رشد قطری و وزن خشک‌ ریشه، گونۀ وی‌ول پاسخ بهتری به مایه‌زنی باکتری‌ها از خود نشان داد. به‌علاوه تأثیرات باکتری سودوموناس و باسیلوس در افزایش معنی‌دار متغیرهای تحقیق بیش از باکتری‌های دیگر است و در عملیات احیای جنگل‌های زاگرس، استفاده از آنها را می‌توان توصیه کرد.