بررسی بازیابی خصوصیات فیزیکی خاک و استقرار تجدید¬حیات طبیعی در مسیرهای چوبکشی (مطالعۀ موردی: جنگل¬های حوضۀ ناو اسالم)

Abstract

خصوصیات خاکی متأثر از حرکت ماشین‌آلات در مسیرهای چوبکشی و استقرار تجدید‌حیات و گونه‌های علفی در این مسیرها پس از اتمام عملیات بهره‌برداری، فرصت مناسبی برای بررسی عکس‌العمل استقرار گونه‌های مختلف گیاهی در برابر شرایط خاکی است. این تحقیق در سری یک جنگل ناو اسالم انجام شده است. از میان مسیرهای چوبکشی موجود، مسیرهایی که از زمان استفاده آنها به‌عنوان مسیر چوبکشی حدود 10 سال می‌گذشت، مورد بررسی قرار گرفت. در هر یک از این مسیرها و در جنگل‌های هم‌جوار این مسیرها (جنگل طبیعی)، نمونه‌های خاک و همین‌طور نوع و تعداد تجدید‌حیات استقراریافته برداشت شد. نتایج نشان داد که بین مسیرهای چوبکشی و جنگل طبیعی از نظر خصوصیات فیزیکی خاک مانند وزن مخصوص ظاهری، تخلخل، درصد رطوبت اشباع و بافت خاک، اختلاف معنی‌داری وجود دارد. همچنین از نظر تجدیدحیات طبیعی گونه‌های افرا شیردار، ممرز و توسکا، اختلاف معنی‌داری بین مسیرهای چوبکشی و جنگل طبیعی وجود دارد، در حالی که تجدید‌حیات گونه‌های راش و افرا پلت در دو مکان مورد بررسی تفاوت معنی‌داری را نشان ندادند. تجدیدحیات توسکا به‌طور معنی‌دار در مسیرهای چوبکشی بیشتر از جنگل طبیعی است و تجدید‌حیات گونۀ افرا شیردار و ممرز در جنگل طبیعی بیش از مسیر چوبکشی است. از بین خصوصیات فیزیکی اندازه‌گیری‌شدۀ خاک، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل و بافت خاک ارتباط معنی‌داری با نوع و تعداد تجدید‌حیات مستقرشده در مسیرهای چوبکشی و جنگل طبیعی دارند و از بین گونه‌های موجود نیز افرا شیردار بیشترین همبستگی را با خصوصیات فیزیکی خاک نشان داد. این تحقیق نشان داد که سرشت برخی از گونه‌های جنگلی به شکلی است که تجدید‌حیات آنها به‌شدت تحت تاثیر خصوصیات فیزیکی خاک‌هاست و برخی دیگر در این ارتباط بی‌تفاوت هستند. این موضوع می‌تواند در کنار تعیین چگونگی عکس‌العمل گونه‌های جنگلی نسبت به خصوصیات فیزیکی خاک، در جنگل‌شناسی و مدیریت توده‌های جنگلی، استفاده شود.