تدوین معیارها و شاخص‌های مدیریت پایدار جنگل براساس دیدگاه کارشناسان و مردم محلی (مطالعه موردی: جنگل‌های منطقۀ اسالم شمال ایران)

Abstract

مطالعۀ حاضر با هدف معرفی و بیان معیارها و شاخص‌های مناسب مدیریت پایدار جنگل‌های شمال ایران و مقایسۀ دیدگاه‌های مردم محلی و کارشناسان و اولویت‌های هرکدام از این دو گروه در زمینۀ انتخاب معیار و شاخص‌ها انجام گرفت. از بین فرایندهای بین‌المللی موجود، چهار فرایند مونترال، هلسینکی، خاور نزدیک فائو و معیارها و شاخص‎های CIFOR به‌عنوان مبنا در نظر گرفته شد و مجموعه‌ای از معیارها و شاخص‌های مدیریت پایدار جنگل از طریق روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ رتبه‌بندی و رده‌بندی انتخاب شد. معیارها و شاخص‌های منتخب مرحلۀ اول به‌صورت مجزا توسط دو گروه کارشناسان و مردم محلی قضاوت شد. در نهایت نیز ایجاد مدل و تدوین روابط بین معیار و شاخص‌ها، محاسبۀ وزن نهایی و اولویت‌بندی آنها از طریق فرایند تحلیل شبکه انجام گرفت. نتایج شامل مجموعه‌ای از 11 معیار و 65 شاخص است. براساس نظر کارشناسان، معیارهای حفاظت از تنوع زیستی و عملکردهای حفاظتی حمایتی جنگل به‌ترتیب با 1011/0 و 08944/0 بیشترین وزن، و معیار مدیریت محلی مؤثر در حفاظت و دسترسی به منابع، با 07998/0، کمترین وزن را داشتند. براساس نظر مردم محلی، معیارهای کارکردهای اقتصادی اجتماعی و حفظ ظرفیت تولیدی جنگل به‌ترتیب با 9501/0، 9069/0 بیشترین وزن و معیار حفاظت از تنوع زیستی، با 7994/0، کمترین وزن را داشتند. نتایج نشان‌دهندۀ این است که مدیریت موفق جنگل مستلزم تصمیم‌گیری مشترک کارشناسان و مردم محلی است، که این امر، خود به ارتباط و درک متقابل این دو از هم بستگی دارد.