بررسی ارتباط بین مقدار خشکیدگی درختان بلوط ایرانی با تیپ جنگل، خصوصیات خاک و شرایط توپوگرافی در جنگل‌های قلاجه کرمانشاه

Abstract

به‌منظور بررسی مقدار خشکیدگی درختان بلوط ایرانی در ارتباط با خصوصیات خاک و شرایط توپوگرافیک، منطقه‌ای به مساحت 500 هکتار از جنگل‌های قلاجه استان کرمانشاه انتخاب شد. برای تیپ‌بندی از نمونه‌برداری منظم-تصادفی با یک شبکۀ آماربرداری200×150 متر با ترانسکت‌های 50 متری استفاده شد. سپس واحدهای کار (براساس فرم زمین، جهت، ارتفاع، درجه خشکیدگی، درجه شیب و غیره) تشکیل شد. در داخل هر واحد کاری یک نمونه‌ خاک، به‌منظور مطالعات خاک‌شناسی برداشت شد. تعیین بافت خاک از روش بایکاس، ازت خاک با روش کلدال، وزن مخصوص ظاهری با روش کلوخه، کربن آلی با روش احتراق سرد و درصد آهک با دستگاه کلسی‌متری اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که تعداد درختان خشکیده در تیپ‌های مختلف، جهت‌ها، شیب‌ها، جهت×تیپ‌ها، ارتفاع×جهت‌ها و شیب×جهت‌های گوناگون در سطح 1 درصد اختلاف معنی‌داری دارند. نتایج نشان داد که بین تعداد درختان خشکیده با رطوبت و بافت خاک (در سطح 95 درصد)، و با وزن ظاهری، pH، کربن و نیتروژن خاک (در سطح 99 درصد) همبستگی معنی‌دار وجود دارد، ولی بین تعداد درختان خشکیده با رابطۀ C/N همبستگی مشاهده نشد. به‌طور کلی می‌توان نتیجه‌گیر گرفت که مرگ‌و‌میر درختی شدیدتر، در خاک‌های کم‌عمق‌تر با مقدار مواد آلی و نیتروژن کمتر، شیب‌های تندتر، جهت‌های گرم‌تر و تیپ‌های خالص‌تر و گونۀ بلوط روی داده است. نتایج این پژوهش می‌تواند به موفقیت بیشتر طرح‌ها، در هنگام اجرای طرح‌های اصلاح و احیا، جنگلکاری کمک کند و در مدیریت احیایی جنگل‌های بلوط دچار خشکیدگی مفید باشد.