تحلیل حساسیت مدل CULSED به منظور ارایه راهکارهای کنترل رسوب جاده¬های جنگلی (مطالعة موردی بخش نمخانه، جنگل خیرود)

Abstract

جاده‌های جنگلی از مهمترین منابع تولید رسوب در جنگل‌ها محسوب می‌شوند. رسوب حاصل از جاده‌های جنگلی سبب بروز مشکلات محیط‌زیستی و آلودگی منابع آب حوضه‌ها و ایجاد خطر برای زندگی آبزیان می‌شود. عوامل زیادی در مقدار تولید رسوب جاده‌های جنگلی نقش دارند که حد تأثیر آنها با یکدیگر متفاوت است. در این پژوهش تأثیر چهار عامل عرض بستر روسازی، شیب طولی جاده، سن جاده و درصد پوشش گیاهی در تولید رسوب توسط مدل CULSED و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بررسی شد. برای نشان ‌دادن مقدار حساسیت رسوب تولیدی به هر یک از چهار عامل، از تحلیل حساسیت، و برای بررسی نوع و مقدار همبستگی، از ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل سناریو استفاده شد. با برازش انواع توابع، تابع مناسب برای نشان دادن رابطه هر عامل با مقدار رسوب انتخاب شد. بر پایه نتایج بیشترین حساسیت بـه ترتیب مربوط به عرض بستر روسازی، شیب، پوشش و سن است. نوع همبستگی عرض بستر و شیب با مقدار رسوب مثبت، و نوع همبستگی، پوشش و سن با مقدار رسوب، منفی است. این نتایج به طراحان جاده‌های جنگلی کمک می‌کند که در مراحل اولیة طراحی، عوامل را در نظر داشته باشند و از طرفی بعد از ساخت نیز با اجرای سیاست‌های مدیریتی مناسب، برای کنترل و کاهش فرسایش و رسوب اقدام کنند که در نهایت به کاهش اثرهای منفی جاده‌ها در آلودگی منابع آب منجر خواهد شد.