تنوع خردزیستگاه و ارزش بوم‌شناسی درختان زیستگاهی در توده‌های راش شرقی

Abstract

ارزیابی سطح تنوع و ارزش اکولوژیک زیستگاه‌های‌خرد، شاخصی برای ارزیابی تنوع زیستی در بوم‌سازگان‌های جنگلی است. این پژوهش باهدف ارزیابی سطح تنوع و ارزش اکولوژیک زیستگاه‌های‌خرد در جنگل‌های راش در پارسل 435 طرح شیرقلاع در شرق استان گیلان انجام شد. به‌این منظور، سه قطعه‌نمونه یک هکتاری انتخاب شد و در هر قطعه‌نمونه تمامی درختان زنده و خشک سرپا به‌منظور بررسی وجود هر یک از زیستگاه‌های‌خرد بررسی و مشخصه‌های آن‌ها شامل قطر برابرسینه، ارتفاع درخت، تعداد و نوع زیستگاه‌خرد ثبت شد. برای تحلیل وضعیت تنوع زیستگاه‌های‌خرد، شاخص‌های تنوع آلفا، بتا و گاما، شاخص غنای مارگالف، شاخص‌های تنوع شانون-وینر و سیمپسون و شاخص یکنواختی پیلو محاسبه شد. درمجموع تعداد 147 زیستگاه‌خرد بر روی 87 درخت زیستگاهی (معادل 2/24 زیستگاه‌خرد به ازا هر یک‌صد اصله درخت سرپا) شناسایی شد. حفره‌های دارکوب فراوان‌ترین و میکروسویل، کمیاب‌ترین زیستگاه‌خرد بودند. درختان دارای حفره شامل حفره‌های دارکوب، حفره‌های روی تنه، حفره‌های شاخه‌های اصلی و حفره‌های روی گورچه بیش از نیمی از کل زیستگاه‌های‌خرد را به خود اختصاص دادند (53 درصد) که اغلب بر روی درختان زنده (6/68 درصد) از گونه راش شرقی (3/77 درصد) مشاهده می‌شوند. میانگین تنوع آلفا، بتا و گاما به ترتیب 99/1، 63/5 و 11 به دست آمد. مقدار شاخص ارزش اکولوژیک زیستگاه، 2/13 محاسبه شد و فراوان‌ترین آن در کلاسه 10-20 سانتی‌متر مشاهده شد. در یک جمع‌بندی می‌توان بیان کرد که حفظ و نگهداری درختان زیستگاهی قطورتر از یک متر به‌منظور تأمین زیستگاه‌خرد و حفظ تنوع زیستی در جنگل‌ها توصیه می‌شود.